Claartje Zomer is specialist vergunningen bij advies- en ingenieursbureau Witteveen+Bos en één van de docenten tijdens de praktijkdag Omgevingswet. Tijdens zo’n dag wordt geoefend met de Omgevingswet en diens vergunningsplichten aan de hand van ingebrachte casussen. De redactie van PONT | Omgeving vroeg haar in het kader van onze serie ‘Klaar voor de Omgevingswet’ naar het karakter van die praktijkdagen, waar gemeenten zoal tegenaan lopen en hoe het vergunningsproces verandert met ingang van 1 januari 2023.
“De samenwerking met Berghauser Pont is begonnen tijdens de coronacrisis. Toen heb ik met een vijftal collega’s de e-cursus Omgevingswet omgevingsvergunning ontwikkeld. Zo’n e-cursus gaat heel erg in op de theorie. De praktijkdag is het vervolg, waarbij we cursisten leren de theorie in de praktijk te brengen.”
Tijdens deze dag gaat leren vooral aan de hand van casussen, die worden ingebracht door de deelnemende ambtenaren. Claartje: “Zo kun je met z’n allen in een korte tijd veel leren en specifieke, voor jou relevante kennis opdoen. We gaan aan de slag met activiteiten die vergunningverleners in de praktijk tegenkomen. Denk aan het verbouwen van een gemeentelijk monument, het kappen van bomen of het ombouwen van kantoorgebouwen tot appartementen.”
Het maakt de praktijkdag tot een soort speurtocht. De aanvrager wil een bepaalde bouwactiviteit starten. De deelnemers gaan aan de slag om de aanvraag te toetsen aan de nieuwe Omgevingswet en bijbehorende besluiten. “Op basis van welk artikel in de Omgevingswet is de casus/aanvraag vergunningsplichtig? Waar staan de indieningsvereisten? Waar staat het beoordelingskader en hoe zit het met het Omgevingsplan?”
Wat Claartje cursisten altijd meegeeft, is dat samenwerken onder de Omgevingswet nog belangrijker wordt. De wet is namelijk zo omvangrijk dat het bijna ondoenlijk is om als één persoon alle kennis te bezitten. “Ik ‘werk’ al best lang met de wet. Toch komt het tijdens de praktijkdag voor dat mijn collega of ik ergens het antwoord niet op weten en dat we het antwoord ook niet snel gevonden krijgen. Dan gaan we op kantoor bij Witteveen+Bos op zoek naar het antwoord en mailen we het antwoord na. Dit gaat ook bij gemeentes voorkomen. Tijdens de cursus los je casussen samen op en dat moet straks ook. Als je als ambtenaar je eigen deelspecialismes ontwikkelt, dan kun je als team snel en goed aanvragen behandelen.”
De Omgevingswet bundelt niet alleen een grote set wetten en regels, maar ook onderliggende besluiten worden verlegd van de centrale overheid naar de gemeenten. Eén van de hindernissen is bijvoorbeeld de zogenoemde ‘knip’. In de Omgevingswet wordt de activiteit bouwen als het ware opgeknipt in een ruimtelijke bouwactiviteit en een technische bouwactiviteit, waardoor ook twee (mogelijke) vergunningenplichten ontstaan.
“Dat is best ingewikkeld, want je moet op een andere manier gaan denken. Je moet namelijk beide activiteiten toetsen aan de wet- en regelgeving. Ik hoop dat ik erin slaag om bij de cursisten een belletje te laten rinkelen als straks een aanvraag voor een bouwactiviteit op hun beeldscherm verschijnt.”
Vanaf 1 januari volgend jaar treedt de wet in werking, maar je kennis nu al op peil brengen gaat je straks veel plezier opleveren, benadrukt Claartje. “Uitvoeren van de Omgevingswet is een flinke kluif. Zorgen dat je de wet al begrijpt, dat je weet waar je wat kan vinden, is belangrijk. Net als nadenken over sjablonen, processen, en het verdelen van rollen en taken.”
Grote gemeenten zijn over het algemeen goed voorbereid. Die hebben de budgetten en de capaciteit om zich voor te bereiden. “Middelgrote en de kleinere gemeenten worstelen. Niet alleen door een kleiner budget, maar ook door ondercapaciteit als gevolg van de krappe arbeidsmarkt. Het volgen van een praktijkdag kan zeker helpen, omdat je écht met de Omgevingswet aan de slag gaat. Een effectieve manier om je tijd en budget te besteden.”
Grip krijgen op de Omgevingswet is niet alleen belangrijk voor een correcte uitvoering, maar ook om de wet uit te kunnen leggen aan de inwoners. “Als gemeente sta je natuurlijk dichtbij de inwoners. Je wilt de veranderingen als gevolg van de nieuwe wet over kunnen brengen aan de burgers. Dat geldt voor ambtenaren, maar ook voor bijvoorbeeld raadsleden. Dat kan alleen als je jezelf de nieuwe werkelijkheid eigen hebt gemaakt. Dat is nog best een lastige klus, maar ik ben absoluut overtuigd dat het de gemeentes gaat lukken. Dat zie ik ook tijdens de praktijkdag: de eerste ronde met casussen gaat moeizaam, terwijl de tweede ronde moeilijkere vragen bevat, die vervolgens beter door de ambtenaren worden opgelost. Echt leuk om hen zo te zien groeien in de Omgevingswet!”, besluit Claartje enthousiast.
