Gemeenten begroten tezamen voor het jaar 2024 een exploitatietekort van € 700 miljoen. Maar liefst 211 gemeenten komen met de begroting 2024 uit op een negatief exploitatieresultaat.
Dat blijkt uit de opendata IV-3 van gemeenten, verzameld door het CBS. Het gaat om het blote exploitatieresultaat exclusief mutaties van de reserves, waarmee het eigen vermogen krimpt en de schuldbelasting van het bezit dus toeneemt.
De totale inflatie van 2021, 2022 en 2023 bedroeg 16,5% (bron CBS, jaarinflatie cpi). Voor 2024 keert de jaarinflatie naar verwachting nog steeds niet terug naar het wettelijke doel van de Europese Centrale Bank van maximaal 2%. In het kielzog van de inflatie stegen ook de lonen fors in veel sectoren, waaronder gemeenten, de zorg en de bouw. Al bleef die stijging in de meeste sectoren achter bij de inflatie. De koopkracht van de meeste werknemers is erop achteruit gegaan. De kosten van gemeenten stegen flink door deze ontwikkelingen en dat gaat verder in 2024. De vraag luidt dan ook: is de koopkracht van gemeenten in 2024 op peil gebleven of juist uitgehold en staat de begroting 2024 onder druk?
211 van de 342 gemeenten begroten in 2024 een negatief exploitatieresultaat, daarvan is het bij 83 gemeenten lager dan 2% van de baten. De stijging van de prijzen en lonen hakt er over de gehele linie van gemeenten behoorlijk in.
Begroot exploitatieresultaat 2024 in % van de baten (excl. mutatie reserves en toegerekende rente)
Niet alle uitgaven van gemeenten lopen over de exploitatie. Bij gemeenten lopen de investeringsuitgaven juist over de balans. Normaal gesproken hebben gemeenten een positief exploitatieresultaat (voor mutatie reserves) van ruim 2% van de baten of meer nodig voor de ‘eigen financiering’ van de jaarlijkse (netto-) investeringen, zodat de schuld niet uit de bocht vliegt. Van een positief exploitatieresultaat was dus geen sprake.
Maar hoe staat het met die investeringen zelf? De netto-investeringen (bruto investeringen minus afschrijvingslasten) waren de achterliggende jaren erg laag. Volgens de EMU-enquête 2024 (CBS), die gemeenten tezamen met de begrotingscijfers inleveren, komen de investeringen van gemeenten in 2024 eindelijk op peil. De netto-investeringen inclusief de mutatie van de voorraden bedragen € 5,7 miljard.
Naast dat de schuld van gemeenten oploopt door het negatieve exploitatieresultaat moeten de (netto)investeringen worden gefinancierd met geleend geld. Alles bij elkaar genomen ramen gemeenten het financieringssaldo (EMU-saldo), waarmee de gezamenlijke netto schuld in 2024 oploopt, op € 6,2 miljard.
