De Omgevingswet is nog niet officieel van kracht (verwachte datum inwerkingtreding is momenteel 1 januari 2022) maar veel gemeenten en andere organisaties die gaan over onze ‘leefomgeving’ weten wat er op ze afkomt of handelen al in de geest van de Omgevingswet. NEN werkt aan een toetsingskader voor burgerparticipatie en roept belanghebbenden op om deel te nemen.
De wet benoemt ‘participatie’ expliciet als wenselijk in de beoordeling van initiatieven in die leefomgeving. De wet geeft aan dat de vraag om participatie vormvrij is. Participatie is immers maatwerk. Een zinvolle invulling ervan hangt onder andere af van het initiatief en van de fysieke-, sociale- en beleidsmatige context. Als participatie zo divers is al de initiatieven om ons heen, hoe wordt de kwaliteit dan beoordeeld? Als niet alleen participatie, maar ook de beoordeling ervan verschilt van gebied tot gebied, hoe weten we dan wanneer het goed genoeg is? Hoe beoordeelt het bevoegd gezag een participatietraject? Hoe weten initiatiefnemers en burgers welke eisen worden gebruikt bij beoordeling? Al deze vragen worden meegenomen in een toetsingskader waar belanghebbenden hun input voor leveren.
De wet is nieuw, maar participatie is dat niet. Er is kennis en ervaring beschikbaar waarmee nieuwkomers in dit vak hun voordeel kunnen doen. Een toetsingskader geeft eenieder die dat wil de mogelijkheid om inzicht te geven in de kwaliteit van participatie, en zo op doorgronde wijze tot een passende afweging te komen over initiatieven in onze leefomgeving.
Het opstellen van een toetsingskader voor participatie betekent dat we een overzichtelijke set aan indicatoren identificeren die duiding geven aan de kwaliteit van een participatietraject. Een indicator moet abstract genoeg zijn om toegepast te kunnen worden op allerlei initiatieven, en toch concreet genoeg om ondubbelzinnig en makkelijk te meten.
Er wordt in oktober 2020 door een kleine groep experts op het vlak van participatie gewerkt aan een plan van aanpak voor zo’n toetsingskader. Dit plan van aanpak wordt gebruikt om belanghebbende partijen uit te nodigen om deel te nemen. Deze bredere groep schrijft het toetsingskader. Eindresultaat is een handzaam document waarmee participatie geen vinkje wordt op een ‘to-do’ lijst, maar waarmee de kwaliteit ervan aantoonbaar en beoordeelbaar wordt voor het bevoegd gezag.
