Nederland staat voor een grote opgave. Momenteel wordt meer dan 90% van de woningen in ons land met aardgas of andere fossiele energie verwarmd. De komende decennia moet de gebouwde omgeving van Nederland verder worden verduurzaamd, als onderdeel van de grotere opgave om in 2050 95% minder CO2 uit te stoten ten opzichte van 1990.
De warmtevoorziening moet (nagenoeg) volledig CO2-neutraal worden. Op basis van het Klimaatakkoord is voor een gestructureerde aanpak gekozen, door wijk voor wijk aan de slag te gaan. Die wijkgerichte aanpak betekent dat gemeenten een cruciale rol hebben in de warmtetransitie. Zij moeten samen met bewoners en gebouweigenaren telkens per wijk beoordelen wat de beste oplossing is, als woningen niet langer met gas (via de traditionele cv-ketel) worden verwarmd. Een van die oplossingen is een collectief warmtesysteem. In 2018 was ongeveer 5,5% van de Nederlandse huishoudens aangesloten op een collectief warmtesysteem (CBS, 2018). In potentie kan in 2050 20% tot wel 25% van de huishoudens worden verwarmd dooreen collectief warmtesysteem.
Onderdeel van de wijkgerichte aanpak en de warmtetransitie is het wetsvoorstel Wet collectieve warmtevoorziening (‘de Wcw’), die ervoor moet zorgen dat de ambities ten aanzien van duurzame collectieve warmtesystemen worden waargemaakt. Door de Wcw wordt het regelgevend kader voor collectieve warmtesystemen aangepast. De huidige Warmtewet is (vooral) een consumentenbeschermingswet, met regels ten aanzien van de leveringszekerheid en de tarieven. Met de inwerkingtreding van de Wcw komt de Warmtewet te vervallen en wordt de regelgeving op het gebied van transport en levering van warmte verregaand uitgebreid.
Zoals uit het voorgaande blijkt moet de Wcw de warmtetransitie faciliteren. Dit overkoepelende doel moet worden bereikt door invulling te geven aan:
de taak en bevoegdheid van gemeenten om te bepalen door wie, waar en wanneer er een collectieve warmtevoorziening wordt aangelegd;
meer transparantie rondom de tarieven en tariefregulering op basis van de werkelijke kosten;
betere borging van de duurzaamheid en leveringszekerheid.
De Wcw zorgt dus onder meer voor een nieuwe ordening van de markt met een belangrijke regierol voor gemeenten. Bovendien gaat de wijze van tariefregulering op de schop (de prijs van warmte zal niet langer worden gekoppeld aan de gasprijs) en behelst het wetsvoorstel een herziene en aangevulde vastlegging van de taken en plichten van een warmtebedrijf.
Per brief van 21 oktober 2022 heeft de Minister het volgende tijdspad geschetst met betrekking tot de verdere behandeling en inwerkingtreding van de Wcw. De Minister is voornemens het wetsvoorstel in het eerste kwartaal van 2023 aan de Raad van State aan te bieden en direct na het zomerreces van 2023 aan de Tweede Kamer aan te bieden. Op 1 juli 2024 zou vervolgens de Wcw in werking moeten treden en op 1 januari 2025 de nieuwe tariefregulering.
De warmtetransitie en de inwerkingtreding van de Wcw zullen grote gevolgen hebben voor de verschillende betrokken partijen. Blijft het bijvoorbeeld voor de op dit moment op de markt opererende ontwikkelaars en exploitanten van collectieve warmtesystemen mogelijk om hun huidige systemen te exploiteren en om nieuwe systemen te ontwikkelen en realiseren? Hoe wordt vormgegeven aan de regierol van de gemeenten? Wie mag straks warmte transporteren en leveren en onder welke voorwaarden en tarieven gebeurt dat? Wat gaan de individuele afnemers zoals huishoudens merken van de warmtetransitie en de Wcw?
Deze blog is de inleiding van een serie blogs over de warmtetransitie en het wetsvoorstel voor de Wet collectieve warmtevoorziening. De komende periode zullen er meer blogs over de verschillende onderwerpen volgen. U kunt de volgende blog hier lezen.
