Opnieuw is besloten om de invoering van de Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen die opgaat in de Omgevingswet, uit te stellen. Nu is als invoeringsdatum gekozen voor 1 juli 2022. De vraag is echter of dit wel een handige datum is. Bij de Wabo is er in 2010 voor gekozen deze in te voeren op 1 oktober. Reden hiervoor was toen onder andere dat het ongewenst was om gemeenten midden in de zomervakantie te confronteren met nieuwe processen, en een toen geheel nieuw Omgevingsloket met veel vragen van initiatiefnemers over deze nieuwe regels en processen. Ten opzichte van de Wabo is de Omgevingswet wellicht nog complexer, zeker als ook op dat moment de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen in werking treedt en daarmee heel veel bouwaanvragen onder de kwaliteitsborging gaan vallen.
Zodra de Omgevingswet in werking is getreden geldt er voor het bouwen van een project dat er minimaal twee activiteiten aangevraagd moeten worden: de omgevingsplanactiviteit en de activiteit bouwen. Dit is nieuw voor de aanvragers die dit dan ook op een nieuw digitaal platform moeten gaan doen en daarbij worden geconfronteerd met een Omgevingsplan en veel regels die anders zijn, of in ieder geval op een andere plek staan. Dat zal zeker vragen oproepen. Dit vraagt dus om meer capaciteit, brengt risico’s met zich mee op het gebied van de digitale verwerking in het DSO en de eerste maanden is er nog veel te leren waardoor ook dit meer tijd en capaciteit vraagt.
Aan de andere kant worden ook veel bouwtechnische activiteiten vergunningvrij, en hoeft er voor de activiteit bouwen geen vergunning meer voor aangevraagd te worden. Voor deze bouwwerken geldt dan nog wel dat de omgevingsplanactiviteit vergunningplichtig is, maar die wordt dan niet getoetst aan de bouwtechnische eisen. In Nederland hebben we het dan gemiddeld over 40 tot 50% van alle nu nog bouwtechnisch vergunningplichtige bouwwerken, maar dit zijn dan wel de bouwwerken waar ook nu niet de meeste tijd zit in de bouwtechnische beoordeling.
De meeste aanvragen onder de Wabo volgen de reguliere procedure. Dit betekent een behandeltermijn van 8 weken, met de mogelijkheid om deze nog een keer met 6 weken te verlengen als de complexiteit van de aanvraag hier om vraagt. Als deze termijn wordt overschreden dan geldt de Lex Silencio Positivo. De vergunning is dan van rechtswege verleend. Deze Lex Silencio Positivo komt niet meer voor binnen de Omgevingswet. Dit houdt in dat een reguliere aanvraag onder de Omgevingswet wel een behandeltijd heeft van 8 weken, maar als deze 8 weken worden overschreden gebeurt er in juridische zin nog niets. Wel kan de aanvrager na het overschrijden van de termijn de gemeente in gebreke stellen op basis van de Wet dwangsom en beroep bij niet tijdig beslissen (art 4.17 Awb), maar ik vind dat een goed bevoegd gezag het zo zou moeten organiseren dat op een aanvraag toch echt wel binnen 8 weken moet kunnen worden beslist.
De verwachting is dat er nog net kort voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet heel veel aanvragen worden ingediend, omdat men dan nog een aanvraag kan doen zoals men gewend is. Die aanvragen hebben dan ook in de meeste gevallen een behandeltermijn van 8 weken, hetgeen inhoudt dat de gemeente deze in juli en augustus allemaal moet behandelen; en verlenen óf weigeren.
Kort na de bekendmaking van de voorgestelde invoeringsdatum op 1 juli 2022 heb ik aangegeven dat de kans bestaat dat er dan veel plannen fictief verleend zullen worden. Echter was deze aanname fout. Het blijkt namelijk dat de Lex silencio positivo niet is meegenomen in het overgangsrecht. Hierdoor vervalt deze lex silencio vanaf 1 juli voor alle aanvragen, en dus ook voor de aanvragen die vóór de inwerkingtreding van de Omgevingswet zijn ingediend. Kunnen gemeenten dan achterover gaan zitten omdat er dan niets aan de hand is bij een termijnoverschrijding? Nee. Ik zou het voor het imago van het vakgebied enorm vervelend vinden als dat de houding zou zijn, en daarnaast geldt dan natuurlijk nog altijd de wet dwangsom die ook geldt voor aanvragen die zowel zijn ingediend voor als na de invoeringsdatum van de Omgevingswet.
