De mogelijke terugkeer van een minister van Ruimtelijke Ordening

Joris: “Om te beginnen: momenteel is er gebrek aan sturing. De doelstelling is nu: provincies en gemeenten moeten beleid uitvoeren. En dat is oké, maar het gaat lastig als er zoveel verzet is. Als je iets van rijkswegen oplegt: prima. Alleen, regel het dan ook. Zorg voor randvoorwaarden. Er is nu sprake van een enorme puzzel die gelegd moet worden, en verschillende gemeenten leggen afzonderlijk van elkaar een stukje van die puzzel.”

Wat merk je hier zelf van in je dagelijks werk?

“Als ik het betrek op mijn eigen situatie: we werken nu aan een energie-corridor tussen de A15 en de Betuwelijn. Daar moeten zonnevelden en windmolens komen. Maar daarnaast moet er ook ruimte zijn of blijven voor natuur, een snelweg, bedrijven én woningen. Om al die elementen te combineren: ik geef het je te doen. Van de omwonenden vraagt het veel. Gelukkig zien we veel participatie; met omwonenden en belanghebbenden gaan we in gesprek. Wat mij betreft is het in dit soort situaties verstandig direct open kaart te spelen.”

Tegenstrijdige belangen

“Toch is het lastig schipperen, door de tegenstrijdige belangen die alle partijen hebben. De één wil een mooi, groen leefgebied en de ander heeft de doelstelling ergens windmolens te plaatsen. Die belangen rijmen niet met elkaar. Dan moet je vindingrijk zijn. Concreet betekent dat: aan mensen voorleggen; dit moet er nu gebeuren. Wat krijgen die partijen ervoor terug? Het idee van marktwerking en zelfregulering is mislukt, als je het mij vraagt. Dat zie je wel aan het schrijnende woningtekort. Starters zijn bijna niet in staat een huis te kopen voor een redelijke prijs. De grens voor een sociale koopwoning bijvoorbeeld ligt momenteel op €310.000.”

Wat is hier de aanleiding voor geweest, denk je?

“Dat heeft te maken met het feit dat er in de financiële crisis een woningbouw-stop is ingevoerd, waarna we in de jaren daaropvolgend te maken kregen met een enorme stijging van de huizenprijzen. De markt zit niet te wachten op het bouwen van goedkope woningen; dat levert minder op. Je ziet een cyclus, te weten: we hebben een crisis, daaropvolgend een toptijd om vervolgens weer in een crisis te belanden. Tijdens die crisis investeren, bijvoorbeeld in betaalbare woningen, kan daar een oplossing voor bieden.”

Gebrek aan sturing

“En dan lopen we tegen het gebrek aan sturing aan, vooral op het gebied van woningbouw. Er is sprake van een groot woningtekort. Deels heeft dat te maken met de crisis van 5 jaar geleden. Ook met betrekking tot marktwerking: we willen alles aan de markt overlaten. Maar kunnen we dat wel? Momenteel is veel gebaseerd op wederzijds vertrouwen. Maar dat is lastig als er tegengestelde belangen spelen. We zien nu veel bijzondere burgerinitiatieven in de vorm van, bijvoorbeeld, tiny-houses. Dat is een deel van de oplossing. Maar ik zou zeggen: kijk eens goed naar die woningbouwmarkt. Trek ‘m uit het slob.”

Omgevingswet vereist centrale regie

“Vanuit de Omgevingswet ligt er de Nationale Omgevingsvisie (NOVI). Dat is een visionaire visie, maar de uitvoering daarvan moet wel opgepakt worden. Die is de afgelopen jaren te veel overgelaten aan de provincies, mijns inziens. Na het aan banden leggen van het ministerie van VROM (ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer) zijn we alles op verschillende niveaus gaan regelen. Laten we daar weer zoveel mogelijk één niveau van maken.”

Wat vind jij van de mogelijke terugkeer van een Ministerie van RO?
“Met de Omgevingswet die eraan komt, lijkt het me verstandig de centrale regie terug in te voeren. Het blijkt dan nu toch weer nodig te zijn om de regie te nemen op nationaal niveau. En de verdeling op regionaal niveau, dat moet je aan provincies overlaten. Maar het dan wel vanuit een centrale overheid faciliteren. Wat mij betreft is het dus een goed idee om de minister van Ruimtelijke Ordening terug te brengen.“