Tijdens bedrijfscontroles, uitgevoerd door Mibacu, troffen wij recent twee supermarkten aan, waarbij het koudemiddel R744 werd gebruikt voor de koel- en vriescellen en warmtepompen. R744 is CO2. Dit is een vrij nieuwe ontwikkeling, waarmee de installateur, de supermarkten en wij als toezichthouders en bevoegd gezag nog ervaring op moeten doen.
Tijdens bedrijfscontroles, uitgevoerd door Mibacu, troffen wij recent twee supermarkten aan, waarbij het koudemiddel R744 werd gebruikt voor de koel- en vriescellen en warmtepompen. R744 is CO
2.
Dit is een vrij nieuwe ontwikkeling, waarmee de installateur, de supermarkten en wij als toezichthouders en bevoegd gezag nog ervaring op moeten doen.
CO
2
heeft ten opzichte van sommige andere koudemiddelen enkele voordelen; een CO
2
-installatie verbruikt minder energie (ongeveer 15%) en CO
2
is minder schadelijk als de reguliere koudemiddelen.
Door het verbod op andere koudemiddelen, al van toepassing op R12 en vanaf 1 januari 2015 op R22, zullen steeds meer bedrijven overstappen op koel- en vriesinstallaties met natuurlijke koudemiddelen als kooldioxide (R744).
Maar CO
2
heeft één groot nadeel; het is giftig! Daar komt bij dat CO
2
zeer hoge druk nodig heeft om vloeibaar te blijven, wat de kans op storing en calamiteiten aanzienlijk verhoogd. Dit betekent óók voor de toezichthouder extra voorzichtigheid bij het betreden van koelcellen, vriescellen en ruimtes waar centrale installaties staan opgesteld.
CO
2
wordt bij supermarkten vaak toegepast in een centrale installatie en dus met grotere hoeveelheden. Bij de koel- en vries installaties en warmtepompen die wij aantroffen tijdens de controles waren de ruimtes waar dit koudemiddel kan vrijkomen dan ook voorzien van waarschuwingen en alarm!
Het normale CO
2
-gehalte in de lucht is ongeveer 0,03%. Verhoging van het CO
2
-gehalte heeft de volgende effecten op mensen (naar volumepercentage in lucht):
1% : (slecht geventileerde drukke ruimte) sufheid bij langere blootstelling
1,5% : versnellen en verdiepen van de ademhaling
2% : toename van bloeddruk en polssnelheid, afname van het gehoor
4-5% : duizeligheid, verwarring, een gevoel van ademnood bij langere blootstelling en uiteindelijk bewusteloosheid
8% : hoofdpijn, zweten, verlies van gezichtsvermogen en krampen en na 5-10 minuten bewusteloosheid, gevolgd door de dood na 30 minuten tot een uur
20% : bewusteloosheid na enkele ademteugen, snel gevolgd door ademstilstand, de dood na enkele minuten.
Waarom deze column over een vrij nieuw natuurlijk koudemiddel als CO
2
? Omdat ik wil waarschuwen voor de gevaren. Wij zijn met z'n allen nog niet gewend aan dit product en dit kan leiden tot calamiteiten! (fingers crossed).
Ik wil u op de hoogte brengen van een ongewoon voorval bij een supermarktbedrijf met een spiksplinternieuwe koelinstallatie met CO
2
als koudemiddel:
Bij het vullen van de nieuwe CO
2
-installatie ging het één en ander mis en de CO
2
werd door de luchtbehandelinginstallatie de supermarkt ingeblazen! Binnen de kortst mogelijke tijd was er sprake van mistvorming. De winkelruimte werd zo snel mogelijk ontruimd, twee medewerkers van het installatiebedrijf werden met ademhalingsproblemen naar het ziekenhuis vervoerd. Het aantal slachtoffers bleef gelukkig beperkt, doordat het bedrijf nog niet was geopend voor publiek. Dit ongewoon vooral is overigens niet aan het bevoegde gezag gemeld.
Bij ongevallen met het koudemiddel R744 geldt hetzelfde als bij het ongeval in Makkinga (zie column) Wees u ervan bewust dat uw limbisch systeem het rationeel denken onmogelijk maakt en er voor zorgt dat u een slachtoffer die in een vriescel onwel geworden is gaat helpen, waarmee u grote risico's neemt. Misschien wordt het toch tijd voor een opleiding over het gebruik van ademhalingsbeschermingsmiddelen en toevoegen van deze apparatuur aan de uitrusting van toezichthouders.
Ik ben van mening dat ammoniak als natuurlijk koudemiddel en R 134A als HFK de voorkeur zouden moeten krijgen/houden boven CO
2
. Beide koudemiddelen hebben ook nadelen (bij ammoniak ontstaat het grootste risico als er aan de installatie wordt gewerkt en R134A is weliswaar geen stof die van invloed is op de ozonlaag, maar wel bijdraagt aan het broeikaseffect), maar deze nadelen zijn naar mijn mening beter te beheersen en lekkage is door de geur die ammoniak afgeeft sneller ontdekt.
Er is een boekje geschreven door Petrus Hoff over CO
2
en dat heet: CO
2
een geschenk uit de hemel', wat handelt over het broeikaseffect. Hij schrijft dat als we nu actie ondernemen CO
2
geen probleem hoeft te zijn, integendeel; CO
2
is een geschenk uit de hemel. In dit geval van CO
2
als koudemiddel verschillen wij hierover van mening.
Gerard Leeman
Gerelateerde info:
