Het GPKL heeft een model-document ontwikkeld dat de aanzet biedt tot meer uniformering van gemeentelijke nadeelcompensatieregelingen bij het verleggen van kabels en leidingen. Toepassing ervan zal leiden tot reductie van maatschappelijke kosten en “gedoe” tussen gemeenten en beheerders van kabels en leidingen.
Nutsbedrijven hebben kabels en leidingen in de grond liggen om energie en water te transporteren. Het kan soms nodig zijn dat deze op aanwijzing van de gemeente moeten worden verplaatst. Met het verleggen van kabels en leidingen zijn grote kosten gemoeid.
Gemeenten gaan heel verschillend om met dit soort verleggingen. Zo kan er sprake zijn van privaatrechtelijke afspraken of publieksrechtelijke regelingen over vergoedingen. Soms zijn er geen regelingen of afspraken. Dit is verwarrend en leidt regelmatig tot gedoe tussen nutsbedrijven en gemeenten en daarmee tot onnodige maatschappelijke kosten.
Koepelorganisaties van zowel gemeenten als netbeheerders ervaren de bestaande situatie veelal als onbevredigend, maar kwamen tot dusver niet tot concrete aanpassingen. Een meer uniform toegepaste regeling kan veel discussies besparen.
Omdat er tot recent geen structureel landelijk beeld bestond over de bestaande regelingen, strandde het landelijk overleg hierover. In goed overleg met de VNG liet het Gemeentelijk Platform Kabels en Leidingen (GPKL) vervolgens Lands breed - in kaart brengen wat er bij gemeenten is geregeld rondom verleggingen. Uit het onderzoek (COELO rapport 16-4) kwam duidelijk naar voren dat er sprake is van een lappendeken van afspraken en werkwijzen.
Lappendeken van verleg- en compensatieregelingen
Gemeenten kunnen formeel vastleggen welke regels gelden als nutsbedrijven kabels en leidingen moeten verleggen, maar dat hoeven zij niet te doen.
Er zijn meestal veel kosten gemoeid met het verleggen van kabels en leidingen. Het kan zijn dat het nutsbedrijf hier compensatie voor kan krijgen van de gemeente. Uit het COELO-onderzoek blijkt dat compensatie vaak wordt gegeven op basis van afspraken tussen het nutsbedrijf en de gemeente onderling. De regelingen verschillen sterk.
Er kan zijn afgesproken dat de gemeente altijd alle kosten vergoedt, ongeacht de leeftijd van buizen of leidingen. Helemaal geen vergoeding komt ook voor. Of een gemeente heeft met ieder nutsbedrijf andere afspraken.
Precarioverbod geeft laatste zet aan publiekrechtelijke modelregeling
De onderzoeksresultaten van COELO bleken voor het Rijk echter geen aanleiding om landelijk overleg over dit dossier concreet te hervatten, ondanks haar streven naar deregulering, het beperken van maatschappelijke kosten, en de energietransitie die noopt tot betere afstemming tussen gemeenten en netbeheerders.
Nu de wetgever inmiddels het heffen van precario op nutswerken wettelijk heeft verboden, heeft het GPKL gemeend er verstandig aan te doen om zelf een model-document te ontwikkelen.
Om versplintering van nog vast te stellen gemeentelijk beleid te voorkomen én om gemeenten met een reeds vastgesteld beleid van een toetsingskader te voorzien, heeft het GPKL een geobjectiveerde standaard opgesteld. Deze is gebaseerd op regelingen met afschrijvingstermijnen van resp. 15 en 30 jaar die verschillende gemeenten recent hebben ingevoerd na het opzeggen van oude overeenkomsten (veelal met instemming van de rechter). Zie het model voor details.
Voor in de praktijk veel voorkomende situaties schept het vaststellen van gestandaardiseerde afschrijvingstermijnen - zowel voor gemeenten als netbeheerders - een grote mate van duidelijkheid welke schade bij een verlegging van kabels en leidingen voor vergoeding in aanmerking komt.
Het GPKL zal gemeenten attenderen op het model en hen adviseren er gebruik van te maken.
De koepelorganisaties van netbeheerders zullen worden uitgenodigd om hier in mee te gaan.
Het model en voorbeelden zijn vrij beschikbaar en te vinden op gpkl.nl
--
Haagse context
De Minister van Veiligheid & Justitie had in 2013 de Eerste Kamer toegezegd om een commissie van deskundigen in het leven te roepen, vanwege een geconstateerde "weeffout" in het wetsvoorstel Nadeelcompensatie (32 621) waardoor voorlopig geen sprake zal zijn van rechtszekerheid.
De Commissie Scheltema kreeg de opdracht om binnen een jaar in overleg met de betrokken koepelorganisaties een handleiding omtrent nadeelcompensatie op te stellen - samen met de minister van BZK - die gemeenten dan in een eigen beleidsregel kunnen overnemen. Dit overleg is echter op een dood spoor geraakt en gebleven - ook na het beschikbaar komen van het COELO-onderzoek.
Het GPKL behartigt de gemeentelijke belangen bij de totstandkoming van wetgeving, regelgeving, beleidsregels en technische, financiële en juridische afspraken ter zake van de ondergrondse infrastructuur van kabels en leidingen en draagt zorg voor het uitwisselen van kennis en ervaring en informatie tussen de leden, en partijen buiten de vereniging.
