De energietransitie heeft voor bewoners twee kanten: anders en minder stoken. Wat dat anders stoken precies in gaat houden, moet de tijd ons gaan leren. Via een warmtepomp op energie van zonnepanelen? Via pelletkachels gestookt op resthout? Groengas? Hybride oplossingen? Warmtenetten zoals deZONNET? Warmte uit oppervlaktewater (TEO)?
Wat het ook wordt, woningen en de ondergrondse infrastructuren moeten daarvoor worden vernieuwd of aangepast. Edgar van Niekerk, Beleidsadviseur Duurzaamheid van Bouwend Nederland: "Denk ook aan het verslimmen en verzwaren van elektriciteitsnetten om toereikende netcapaciteit te bieden voor de opwekking uit zon en wind of voor hele wijken die overstappen op elektrisch koken".
Noé van der Hulst vindt van wel: "De slogan 'van het gas los' is soms te snel geïnterpreteerd als een in de ban doen van alles wat gas is. Waar het om gaat, is dat het gas gedecarboniseerd moet worden richting 2050, maar dat kan volgens analyses van Navigant in Europa tegen acceptabele kosten via groen gas en duurzame waterstof zijn beslag krijgen. Berenschot heeft vergelijkbare resultaten laten zien voor Nederland met een relatief gunstig kostenplaatje." Voordeel: bij waterstof blijven de bestaande gasleidingen heel goed inzetbaar, met enige aanpassingen (compressoren onder andere) en tegen overzienbare kosten. De keuze hoeft overigens niet overal dezelfde te zijn; er is in het Klimaatakkoord gekozen voor een decentrale aanpak waarin per wijk (of ander geschikt schaalniveau) wordt bezien welke oplossing het meest kosteneffectief is in de nabije toekomst.
Zo test Stedin met woningcorporatie Eigen Haard en DNV GL hoe het ombouwen van bestaande woningen naar waterstofverwarming bevalt. Eigen Haard stelt daarvoor een blok van veertien (onbewoonde) woningen in Uithoorn beschikbaar. De Technische Universiteit Eindhoven steekt €10 miljoen in het opzetten van het Eindhoven Institute for Renewable Energy Systems (EIRES). De netbeheerders presenteerden onlangs vier scenario's voor de ontwikkelingen naar een klimaatneutrale energievoorziening in 2050. Volgens Techniek Nederland is vooral de (particuliere) vraag naar zonnepanelen en warmtepompen toegenomen. Een breder overzicht van nu beschikbare middelen en materialen is onder andere te vinden op IcDuBo.
Minder stoken is een van de pijlers van de energietransitie en dat betekent inzet op energiebesparing van bestaande bouw. Er ligt vooral een stevige opgave om bestaande gebouwen te isoleren en energiezuinige bouw- en installatietechnische maatregelen te nemen. In een reactie op het PBL-rapport 'Woonlastenneutraal koopwoningen verduurzamen’ dat deze zomer tot veel ophef leidde, zegt Biense Dijkstra onder andere: "Er staat dat je uit het oogpunt van CO2-uitstoot huizen beter kunt isoleren dan vol kunt leggen met zonnepanelen. Ik vind dat wel een eyeopener. Nederland hangt namelijk vast aan het stimuleren van zonnepanelen, maar die panelen komen allemaal van ver en buitenlandse bedrijven gaan er met de buit vandoor." In hetzelfde artikel op Cobouw vervolgt hij: "Isoleer meer, begin bij het dak en subsidieer dat als overheid." Daarin vindt hij de auteur van het rapport, Frans Schilder, aan zijn zijde: "Ik ben het met Biense Dijkstra eens dat het allemaal begint bij het reduceren van de warmtevraag. Je zou dan kunnen denken aan het verschuiven van subsidies van zonnepanelen naar isolatie. Dat pakt ook goed uit voor de CO2-uitstoot". Betere en slimmere isolatiemethoden zijn in opkomst, zoals de circulaire vloer- en spouwmuurisolatie met uitzonderlijk hoge isolatiewaarde Airofill. Biense Dijkstra test in Delft al nieuwe spouwmuurisolatiemethoden die stukken goedkoper zijn. De Utrechtse woningcorporaties Mitros, Portaal en Bo-Ex zoeken naar innovatie in gevelisolatie via de Isolatie Uitdaging.
Door Kathelijne Koster
