Een sterkere positie van boeren en telers in de voedselketen, hulp bij investeringen in verduurzaming en het breder en makkelijker toegankelijk maken van kennis en wetenschap over toekomstbestendige landbouw. Dat zijn de kernelementen van de Agrarische Ondernemerschapsagenda, die minister Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) vandaag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. De agenda heeft tot doel om boeren nu en in de toekomst te helpen bij het verdienen van een goed inkomen, cruciaal om de omslag naar kringlooplandbouw te maken.
De uitwerking van de agenda is mede gebaseerd op het rapport van de Taskforce verdienvermogen kringlooplandbouw. In de Tweede Kamerbrief schrijft minister Schouten dat het belangrijk is dat boeren meer ruimte krijgen voor ondernemerschap: “niemand weet zoveel over zijn bedrijf dan de agrarisch ondernemer zelf.” De ondernemer gaat over het eigen verdienmodel, de overheid zorgt voor de juiste randvoorwaarden in de markt.
In de agenda staat onder andere hoe het ministerie (nieuw) ondernemerschap stimuleert, zoals via de versterking van de positie van de boer in de keten en via ‘alternatieve’ bedrijfsmodellen (waaronder korte (voedsel)ketens en multifunctionele landbouw). Daarnaast moet het aangekondigde Omschakelfonds van 175 miljoen euro het voor ondernemers makkelijker maken om duurzame investeringen te doen. Over de contouren van dat fonds informeert de minister de Tweede Kamer binnenkort.
Kennis en innovatie op het boerenerf krijgen, is van groot belang als we naar nieuwe, meer duurzame werkwijzen willen. Daarom maakt het Rijk geld vrij voor subsidies voor organisaties die een project starten voor kennisoverdracht over duurzame landbouw. De projecten zijn er voor en door agrariërs om met en van elkaar te leren. Dit is onderdeel van de Subsidiemodule agrarische bedrijfsadvisering en educatie (Sabe). Eind oktober opent de regeling voor projectsubsidies.
Op de website Platform Kringlooplandbouw delen ondernemers hun ervaringen in de omslag naar kringlooplandbouw. Het ministerie van LNV heeft sinds 12 oktober ook een communicatielijn ‘Groeien naar Morgen’ live, waar ondernemers concrete ondersteuning kunnen vinden voor problemen die zij ervaren in de bedrijfsvoering, financiering of overname van hun bedrijf.
Om ongelijke machtsverhoudingen in de keten tegen te gaan, werkt minister Schouten samen met de staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat (EZK) aan een pakket maatregelen die de positie van de boer in de keten versterken. Zo wordt er specifiek voor de landbouwsector gewerkt aan een aanpassing van de mededingingswet en stuurt minister Schouten binnenkort het wetsvoorstel Oneerlijke handelspraktijken naar de Tweede Kamer. Boeren hebben in de keten vaak te maken met onderhandelingen met grotere partijen. De boer is vaak een eenpitter die bederfelijke goederen moet verkopen en staat daarom snel zwakker in de onderhandelingspositie en kan zelfs onder druk worden gezet om bijvoorbeeld kortingen te accepteren. Dit belemmert het ondernemerschap.
In de experimenteergebieden in regio’s is er ruimte om vrijer met de huidige wet- en regelgeving om te gaan om te kunnen ontdekken en innovaties uit te proberen.
In reactie op de publicatie van de agro-nutrimonitor rapportage van de Autoriteit Consument en Markt (ACM) stelt minister Schouten dat dit een eerste aanzet geeft tot inzicht in de in- en verkoopprijs in de diverse schakels van de voedselketen. Zij waardeert de openheid die bedrijven hebben gegeven over de prijzen en de kosten voor de periode 2017-2018. Wageningen Economic Research heeft het onderzoek voor ACM uitgevoerd voor uien, witte kool/zuurkool, peren, tomaten, koemelk en varkensvlees. De eerste resultaten bieden interessante inzichten. Zo blijkt dat hogere productiekosten in de biologische landbouw in veel gevallen gedekt worden door hogere opbrengsten – in veel van de onderzochte gevallen is de winstmarge van biologische bedrijven groter dan die van reguliere producenten. Maar de analyse van ACM laat ook zien dat er nog onzekerheden zijn voor ondernemers om voor de langere termijn over te stappen naar biologische/duurzame landbouw. Dit onderstreept het belang van de agrarische ondernemerschapsagenda. Minister Schouten sluit zich aan bij de analyse van de ACM dat de uitkomsten van het onderzoek met voorzichtigheid moeten worden geïnterpreteerd. De analyse gaat bijvoorbeeld enkel over de Nederlandse voedselketen, terwijl deze producten veel de grens over gaan. De ACM gaat de komende jaren het onderzoek herhalen. De ACM zal stakeholders bij het vervolgonderzoek nauw betrekken.
Kamerstukken:
Bijlagen:
Aanbieding Agro-Nutri Monitor 2020
Bevindingen WR en ACM
Monitor prijsvorming voedingsmiddelen en analyse belemmeringen voor verduurzaming
Lees ook: Concrete middelen nodig voor ontwikkeling multifunctionele landbouw
