De rijksoverheid moet sterker sturen op de prestaties van woningcorporaties en gemeenten. Leg wettelijk vast hoeveel sociale huurwoningen erbij moeten komen en verplicht gemeenten om te zorgen voor de locaties. De minister moet ingrijpen als er onvoldoende sociale huurwoningen worden gebouwd. Deze adviezen geeft de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur (Rli). Aedes ondersteunt dat het Rijk hoge prioriteit moet geven aan de nieuwbouw van sociale huurwoningen.
De adviezen staan in het rapport Onderdak bieden: sturen op prestaties van woningcorporaties dat de Rli op 16 juni 2022 aanbood aan minister Hugo de Jonge. De Rli stelt vast dat de overheid verzaakt in haar zorgplicht om te voorzien in voldoende woningen. De komende jaren is een aanzienlijke uitbreiding van het aantal sociale huurwoningen nodig en daarvoor zijn woningcorporaties nodig. Om dat mogelijk te maken, geeft de raad de volgende adviezen:
Er zijn ambitieuze en scherpe afspraken tussen woningcorporaties en gemeenten nodig over te leveren prestaties, inclusief goed toezicht van het Rijk op de naleving daarvan.
Het Rijk moet gemeenten verplichten om in omgevingsplannen vast te leggen waar sociale en betaalbare woningen worden gebouwd die nodig zijn.
Het kabinet moet afzien van het voornemen uit het regeerakkoord om huurders van sociale huurwoningen het recht te geven hun huis te kopen. Om de voorraad uit te breiden is het beter corporaties te stimuleren woningen aan te kopen.
Rijkere corporaties moeten kunnen worden gedwongen om geld te geven aan arme woningcorporaties met grote opgaven.
De voorgenomen hervorming van de huurtoeslag mag niet leiden tot extra uitgaven of minder inkomsten voor woningcorporaties.
Stimuleer dat ook andere partijen sociale huur aanbieden, in het bijzonder in de non-profit, zoals filantropische organisaties of wooncoöperaties.
Aedes is het er volmondig mee eens dat het bouwen van sociale huurwoningen de komende jaren hoge prioriteit moet hebben. Voorzitter Martin van Rijn: ‘Wij hebben er al langer op aangedrongen dat het Rijk daarbij meer regie neemt, de Rli sluit daarbij aan. Inmiddels is er een minister voor Volkshuisvesting. Aedes onderhandelt op het moment samen met VNG en IPO met hem over de prestaties die woningcorporaties de komende jaren kunnen leveren. In die afspraken wordt ook concreet vastgelegd wat de andere partijen doen om dat mogelijk te maken. Die afspraken geven de minister een basis om de voortgang te volgen en zo nodig partijen op hun bijdragen aan te spreken.’
Aedes is blij dat de Rli de bezwaren deelt tegen het voorstel om alle huurders het recht te geven hun sociale huurwoning te kopen. Het wordt voor corporaties dan veel moeilijker hun woningvoorraad efficiënt te beheren en om daarbinnen gericht te sturen. En er komt door de maatregel geen enkel huis bij.
Wat Aedes betreft moet het kabinet de waarschuwing van de raad over mogelijke gevolgen van de hervorming van de huurtoeslag ter harte nemen. Invoering van normhuren betekent dat honderdduizenden huurders minder huurtoeslag krijgen. Ook komt het bedrijfsmodel van corporaties er door onder druk te staan, aldus de Rli. De raad vindt het belangrijk dat er een balans blijft bestaan tussen de huur en de kwaliteit van woningen.
De praktijk heeft uitgewezen dat woningcorporaties onderling een oplossing vinden als een corporatie onverhoopt in financiële nood komt. Martin van Rijn: ‘Als er herverdeling van middelen binnen de sector nodig is, dan regelen we dat zelf. Zie het reddingsplan voor Vestia, waar andere corporaties vrijwillig aan bijdroegen. Daarmee heeft de sector overtuigend haar onderlinge solidariteit bewezen.’
