Televisieprogramma Zembla besteedde donderdag 6 februari 2020 aandacht aan het gebruik van granuliet in diepe plassen. Het gaat om het project Over de Maas. Ook de Volkskrant besteedde aandacht aan dit onderwerp.
Bij het breken van grote stukken graniet (bijvoorbeeld voor het maken van steenslag dat wordt gebruikt in asfalt) blijft een fijn materiaal over. De fijnste delen vormen een vaste substantie in klei- of leemvorm. Dit materiaal wordt Noordse klei of granuliet genoemd.
Het granuliet, gebruikt in het project Over de Maas, blijft over na het breken, wassen en zeven van granietblokken die afkomstig zijn van steengroeves in Noorwegen (Bremanger) en Schotland (Glensanda). Granuliet wordt bijvoorbeeld gebruikt voor het minder diep maken van (diepe) plassen (dat wordt ook wel verondiepen genoemd). Uit diverse laboratoriumstudies van onafhankelijke experts, zoals RoyalHaskoningDHV (PDF, 237,77 kB) en SoilConsult (PDF, 187,49 kB), blijkt dat granuliet veilig gebruikt kan worden.
Rijkswaterstaat is als waterbeheerder bij het project Over de Maas bevoegd gezag voor onder andere het Besluit bodemkwaliteit (Bbk). Dit besluit bevat regels voor het gebruik van materiaal, zoals granuliet, en kent 3 basiscategorieën materiaal, namelijk grond, baggerspecie of bouwstof. Sinds 2009 is granuliet of Noordse klei gekwalificeerd als grond.
In 2018 ontstond discussie of granuliet valt binnen de definitie van grond of moet worden gezien als een bouwstof op basis van dit Bbk. Om deze discussie te beslechten is het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) gevraagd om een oordeel. IenW heeft in 2019 herbevestigd dat granuliet kan worden beschouwd als grond volgens de definitie van het Besluit bodemkwaliteit.
Over de Maas is een privaat zandwin- en natuurontwikkelingsproject in de uiterwaarden van de Maas tussen Alphen en Dreumel in de gemeente West Maas en Waal. Het project wordt bekostigd door de winning van zand en klei. Rijkswaterstaat is in dit project het bevoegd gezag voor de Waterwet en het Besluit bodemkwaliteit.
De uitzending van Zembla werd aangekondigd als ‘de afvaldump van Rijkswaterstaat’. Granuliet is echter, onder voorwaarden, goed en veilig te gebruiken. Mits aan alle eisen uit het Besluit bodemkwaliteit en de Waterwet is voldaan. In het geval van het project Over de Maas is dat het geval. Als bevoegd gezag kijkt Rijkswaterstaat altijd goed naar de gevolgen voor mens en milieu. Ook tijdens de uitvoering van het project houden we toezicht op de naleving van de regels en in geval van overtreding van die regels gaat Rijkswaterstaat over tot handhaving.
Het beeld dat in de uitzending van Zembla werd geschetst, doet dan ook geen recht aan de inhoudelijke afwegingen die ten grondslag liggen aan het geven van toestemming door Rijkswaterstaat voor het gebruik van granuliet in ‘Over de Maas’. Dat laat onverlet dat er te lang onduidelijkheid is geweest over de vraag of granuliet grond of bouwstof is. Dat proces had, terugkijkend, wellicht beter gekund.
Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en Rijkswaterstaat hebben diverse vragen van Zembla beantwoord (PDF, 1,25 MB). De uitzending van Zembla en het artikel in de Volkskrant riep een aantal vragen op. Op die vragen geven we antwoord (PDF, 184,04 kB).
