2 tabelletjes met belangrijke aandachtspunten voor gemeenteraden en voor gedupeerden wanneer het gaat om ‘aantasting van privacy’ in bestemmingsplanprocedures

Veel verschillende aandachtspunten bij ‘aantasting van privacy bij ruimtelijke ontwikkelingen’

Bij de beoordeling van deze beroepsgrond zijn er voor de rechter veel verschillende aandachtspunten die hij bij zijn beoordeling kan betrekken. Ik heb daarom onder deze blog twee tabelletjes opgenomen, waarin deze aandachtspunten heel kort en bondig staan opgesomd (hierbij zijn ook de relevante uitspraken vermeld waar je deze aandachtspunten kunt terugvinden).

De eerste tabel geeft een overzicht van diverse aandachtspunten waar gedupeerden rekening mee moeten houden wanneer zij de beroepsgrond ‘aantasting van privacy bij ruimtelijke ontwikkelingen’ in de strijd gooien.

En de tweede tabel zet de belangrijkste aandachtspunten voor gemeenteraden op een rijtje waarmee zij rekening kunnen (of zelfs moeten) houden bij de afweging van privacybelangen van omwonenden bij het vaststellen van een bestemmingsplan. Overigens geldt dit natuurlijk ook voor B&W bij ontwerp bestemmingsplannen of bij ‘ruimtelijke’ omgevingsvergunningen.

Om het belang van ‘aantasting van privacy in ruimtelijke ontwikkelingen’ nog eens extra te benadrukken, beschrijf ik hier eerst nog even het roemloos einde van een bestemmingsplan die afgelopen maand enkel een alleen door dit privacybelang werd getorpedeerd.

Verkeerde inschatting privacybelangen bij de besluitvorming én het beroep van een planprocedure

Het begin van het einde van het omstreden bestemmingsplan begint bij de vaststelling van een bestemmingsplan voor een nieuw woongebouw met 40 appartementen. De bouwhoogte is ongeveer 15 meter.

In het sluitstuk van deze bestemmingsplanprocedure constateert onze hoogste bestuursrechter dat de gemeenteraad de (beroepsgrond over de) aantasting van de privacy van een van de omwonenden helemaal verkeerd inschat. Niet alleen in de belangenafweging van het bestemmingsplan, maar ook in de ‘verdediging’ van dit plan.

Tijdens de zitting krijgt de omwonende (die aan de westzijde van het plan woont) als eerste de kans om zijn zegje te doen: “Dat wordt gluren bij de buren! Vanuit de appartementen koekeloeren ze niet alleen in mijn tuin, maar zelfs in mijn woonkamer! De gemeenteraad had hier bij het vaststellingsbesluit rekening mee moeten houden.”

De bestuursrechter kijkt vervolgens met vragende ogen naar de vertegenwoordigers van de gemeenteraad.

De vertegenwoordigers van de raad erkennen dat het plan kan leiden tot meer inkijk op het perceel van de betrokken omwonende en daardoor verlies van privacy. Met verve volgt hun verweer: “Maar de ligging van het bouwvlak van de verbeelding van het bestemmingsplan borgt dat de afstand van de perceelsgrens van de omwonende tot de gevel van het appartementengebouw minimaal 2 meter is.

En alsof dat nog niet genoeg is (?!) is die afstand volgens het bouwplan zelfs minimaal 5,5 meter. Bovendien zijn de balkons en verblijfsruimten van de appartementen zoveel mogelijk op de voor- en achterzijde van het gebouw georiënteerd en niet op het perceel van de omwonende (aan de westzijde). Daarmee wordt de inkijk en het verlies van privacy ook beperkt.

En weegt het maatschappelijk belang van de woningbouw niet groter dan het individuele belang van deze omwonende?” De vertegenwoordigers sluiten hun betoog af met de opmerking dat het plangebied in de schil van het centrum ligt en dat je daar nou eenmaal te maken hebt met (verdere) beperkingen van privacy door nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen.

Waarom de privacybelangen bij de besluitvorming én het beroep van de planprocedure verkeerd zijn ingeschat

De Afdeling is echter resoluut in zijn oordeel: ”Het plan biedt alle ruimte om het woongebouw dichtbij het perceel van de omwonende te bouwen. De nieuwe bewoners kunnen dan volop ‘gluren bij de buren’. De planregels waarborgen namelijk helemaal niet dat de privacy van deze omwonende wordt beschermd.

De gemeenteraad had bijvoorbeeld ook de oriëntatie van de appartementen vast kunnen leggen. Maar dat is niet gebeurd.

Vergeet ook niet dat niet het bouwplan, maar het bestemmingsplan onderwerp van discussie is hier! Nog los van het feit dat uit het bouwplan blijkt dat er wel degelijk sprake is van een onevenredige aantasting van de privacy, is de stelling van de vertegenwoordigers van de gemeenteraad over de – in hun ogen – acceptabele afstand van het woongebouw tot de perceelsgrens van de omwonende en de oriëntatie van de verblijfsruimten en balkons slechts gebaseerd op het bouwplan. En niet op het bestreden bestemmingsplan.

Natuurlijk weegt het maatschappelijk belang van de woningbouw zwaar. Maar dat belang kan ook worden gediend met de benodigde waarborgen in het plan die voorkomen dat de privacy van de omwonende onevenredig wordt aangetast.

Dat het woongebouw in de schil van het centrum ligt, wil nog niet zeggen dat privacy geen enkele rol van betekenis meer speelt.

Al met al is het privacybelang van de omwonende niet serieus genomen. Het bestemmingsplan is daarmee in strijd met de wettelijke eis van een goede ruimtelijke ordening.” Aldus de Afdeling. Het bestemmingsplan wordt vernietigd en gaat roemloos ten onder.

2 tabellen met een overzicht van aandachtspunten

Zoals beloofd bij deze de 2 tabellen met een eenvoudig overzicht van aandachtspunten die mee kunnen (of zelfs moeten) spelen wanneer de ‘aantasting van de privacy bij ruimtelijke ontwikkelingen’ in het geding is. Zowel bekeken vanuit de zijde van gedupeerden als bekeken vanuit de zijde van de gemeenteraden.