Artikel 110 Grondwet bepaalt dat de overheid bij de uitvoering van haar taak openbaarheid betracht. Er bestaan verschillende vormen van openbaarheid. De Wet openbaarheid van bestuur (Wob) geeft algemene regels voor de openbaarheid op verzoek van bij bestuursorganen berustende informatie. Verder biedt de Wob volgens recente rechtspraak de grondslag voor het door de overheid uit zichzelf verstrekken van informatie (actieve openbaarmaking).
In de Grondwet en de organieke wetten zijn bepalingen opgenomen over de mate van openbaarheid van het (inlichtingen)verkeer tussen bestuurders en vertegenwoordigende lichamen (politieke openbaarheid). De belangrijkste vraag daarbij is wanneer een bestuurder, zoals een minister, mag weigeren om inlichtingen te verstrekken of zich mag beperken tot slechts vertrouwelijk verstrekken daarvan. In bestuurlijke voorbereidingsprocedures en in procedures bij de rechter gelden regels over toegang tot relevante stukken (procedurele openbaarheid). In procedures waarbij de overheid partij is, doen zich vragen voor als: welke stukken dient de overheid aan de rechter te verstrekken en onder welke omstandigheden mag de overheid dat weigeren of bepalen dat alleen de rechter van de stukken kennis neemt?
Dit handboek bevat een uitvoerige beschrijving van de juridische aspecten van ieder van de vormen van openbaarheid, aan de hand van de wetsgeschiedenis, rechtspraak en literatuur. Daarmee wordt diepgaand inzicht geboden in de vragen van openbaarheid van overheidsinformatie die bij deze vormen van openbaarheid spelen. Sinds het verschijnen van de eerste druk van dit handboek is een groot aantal nieuwe uitspraken over de toepassing van de Wob verschenen. In de sfeer van gemeenten en provincies wordt meer geprocedeerd over beslissingen tot het opleggen van geheimhouding. Toezichthouders en andere bestuursorganen maken steeds meer gebruik van wettelijke mogelijkheden tot het actief publiceren van sanctiebesluiten en andere toezichtsinformatie. Nieuw is het leerstuk van misbruik van de Wob, waarover de Afdeling bestuursrechtspraak onlangs een richtinggevende uitspraak heeft gedaan.
