Wat zijn relationele contracten?

Er bestaat geen wettelijke definitie van een relationeel contract. Een relationeel contract is langlopende strategische samenwerking tussen partijen. Die samenwerking is niet zozeer gericht op het verkopen producten of diensten of bouwen van een werk, maar komt tot stand ten einde de belangen van de deelnemende partijen op elkaar af te stemmen om een gezamenlijk afgesproken doel te bereiken. Er zijn gradaties van samenwerking maar alle relationele contracten dragen de volgende kenmerken in meer of minder mate in zich: Gericht op samenwerking meer een programma dan een project Afstemmen van belangen/verdienmodellen en risicos Strategische waarde Complex Flexibel Langdurig Niet makkelijk om uit te stappen Om een duidelijk beeld te krijgen kan een relationeel contract worden afgezet tegen een transactioneel contract. Een transactioneel contract is een overeenkomst dat kortstondig duurt, vaak eenmalig, duidelijk product, werk of dienst en de prijs is duidelijk. Een transactioneel contract sluit je bijvoorbeeld bij de aankoop van producten of diensten of een werk, waarbij de koper geen relatie hoeft te hebben met de verkoper. Je kan dan denken aan kopen van een tandenborstel, huis of auto. Of een reparatie opdracht aan de loodgieter of het bouwen van een schuurtje. Er is dus niets mis met een transacationeel contract. Een relationeel contract komt meestal pas tot stand als partijen elkaar eerst leren kennen. Dat kan bijvoorbeeld ontstaan door dat partijen eerst een transactionele relatie hebben. Deze relatie kan zich ontwikkelen naar een relationeel contract, als de contacten tussen partijen toenemen, de dienst of product van de een voor de ander van strategische belang is en visa versa en partijen geloven dat een dieper verankerde samenwerking kan leiden tot beider voordeel. Een voorbeeld van een relationeel contract is de samenwerking tussen Douwe Egberts en Philips. Philips wilde meer koffiezetapparaten verkopen en Douwe Egberts meer koffie. Beiden wilden zij hun marktaandelen vergroten. Het gezamenlijke belang. Ze zijn daartoe een overeenkomst aan gegaan voor een langere periode die geresulteerd heeft in de ontwikkeling van het Senseo koffiezetapparaat en de Senseo coffeepads. Er zijn diverse gradaties van relationele contracten. Sommige contracten hebben al relationele kenmerken; bijvoorbeeld het bouwteam contract. De huidige trend om meer gefaseerd een bouwproject in te richten met gebruikmaking van een bouwteam alvorens tot realisatie van werk over te gaan. De aannemer wil zijn uitvoeringsrisicos beperken door kennis en invloed te hebben op het ontwerp en uitvoeringslogistiek, voordat hij een definitieve prijs wil neerleggen. De opdrachtgever wil graag zijn risicos mitigeren door het ontwerp met de aannemer delen en te bespreken, zodat eventuele gebreken en optimalisaties leiden tot het verminderen van de risicos bij realisatie en om een eerlijk prijs te krijgen voor de realisatie. Komen partijen er niet uit dan is er een afgesproken exit regeling. Een ander voorbeelden zijn Samenwerkingsovereenkomsten tussen gemeente en ontwikkelaar om te komen tot een voor beide gewenste bouwopgaven. Het aanbestedingsrecht biedt ook mogelijkheden om tot een relationele samenwerking te geraken. Met name die procedures die gefaseerd verlopen bieden mogelijkheden om relationele contracten aan te besteden. De aanbestedingsprocedures concurrentiegerichte dialoog, innovatiepartnerschap en mededingingsporcedure met onderhandeling bieden de mogelijkheid middels een dialoog fase om meer relationele kenmerken te beproeven. Ook de procedure om te komen tot Raamovereenkomst biedt mogelijkheden meer relationele onderdelen aan te besteden. Het aanbestedingsrecht kent ook bepaalde beperkingen ten aanzien van de duur en de flexibiliteit van de samenwerking. Het is echter erg afhankelijk van de door de opdrachtgever geformuleerde marktvraag en voorwaarden waaronder een aanbieding en een relationele overeenkomst tot stand kan komen. Een aanbestedingsmethode die zich goed leent voor het relationele contract betref de BVP-methode (Best Value Procurement). Deze aanbestedingsmethodiek, kent voor gunning een zogenaamde Concretiseringsfase, waarin de opdrachtgever de geselecteerde partij de gelegenheid biedt om de door de inschrijver voorgestane oplossing te concretiseren. Er ontstaat een dialoog met key-functionarissen van de aanbieder en de opdrachtgever alvorens tot definitieve gunning kan worden overgegaan. In de Verenigde Staten bij de Universiteit van Tennessee is een methode ontwikkeld om tot relationele contracten te komen. Deze methode heet Vested