Een college van Burgemeesters en Wethouders van een gemeente kan op basis van de Wegenverkeerswet 1994 ("Wvw") verkeersregels stellen en verkeersborden plaatsen. Eén van de doelen waarvoor zij dit kan doen is het voorkomen van schade aan het milieu (zie artikel 2 lid 2 onder Wvw), en onder die vlag het verbeteren van de luchtkwaliteit in de stad.
Recentelijk voeren steeds meer gemeentes in het kader van de luchtkwaliteit milieuzones in. Dit is niet nieuw, zo bestaat er al enige tijd een wettelijke grondslag voor milieuzones voor vrachtauto's (zie hoofdstuk VB van het Reglement verkeersregels en verkeerstekens 1990 (RVV).
Gebieden in een stad kunnen echter ook voor andere weggebruikers of voertuigen worden afgesloten. Dit gebeurt dan door middel van een bord geslotenverklaring, eventueel nader gespecificeerd met een onderbord. Het onderbord kan bijvoorbeeld zien op bepaalde voertuigen, maar kan ook een specifieke zone aanduiden (artikel 66 RVV).
De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft op 8 februari 2017 geoordeeld dat de gemeente Utrecht een verbods- c.q. milieuzone voor oudere auto's mocht instellen. Conform vaste rechtspraak oordeelde de Afdeling dat daarvoor de "absolute noodzaak van een verkeersbesluit niet hoeft te worden aangetoond" (ABRvS 8 februari 2017, ECLI:NL:RVS:2017:300, r.o. 5.1). Verkeersbesluiten worden altijd "marginaal getoetst" door de bestuursrechter.
Uit deze uitspraak blijkt dat de zone wel voldoende moet worden onderbouwd. Dit ziet zowel op de technische onderbouwing (denk aan het meten van verkeersstromen of de luchtkwaliteit), als op de juridische onderbouwing (denk aan de belangenafweging tussen de doelen, en de hinder voor weggebruikers en bewoners). Ook de begrijpelijkheid van de bebording zal worden getoetst.
