Middels nadeelcompensatie kan de overheid bij rechtmatig handelen gehouden worden tot schadevergoeding aan burgers en bedrijven. Om in aanmerking te komen voor nadeelcompensatie moet er op basis van het égalitébeginsel (gelijkheid van openbare lasten) sprake zijn van een speciale en abnormale last. De wettelijke basis voor nadeelcompensatie ligt in de Awb en de Wet nadeelcompensatie en schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten (Wns). Het bevoegd bestuursorgaan is de overheid die de schade of nadeel heeft veroorzaakt.

Als de schade valt binnen het normaal maatschappelijk risico (NMR) of als het indirecte schade betreft, kan er geen sprake zijn van nadeelcompensatie. Anders dan bij planschade hoeft de schade niet beperkt te zijn tot inkomensderving of waardevermindering van een onroerende zaak. Het NMR is op het moment nog niet gevat in algemene percentages, maar de Memorie van Antwoord op de Wns (1 juli 2013 deels in werking getreden), stelt dat percentuele drempelwaarden in de toekomst eventueel opgenomen kunnen worden. Deze concretisering zal zorgen voor een meer voorspelbare praktijk en meer rechtszekerheid voor burgers en bedrijven.