Onder de Omgevingswet moeten bijna alle gemeenten een gemeentelijke adviescommissie instellen voor de omgevingskwaliteit. De bestaande commissies voor ruimtelijke kwaliteit, welstand en monumenten komen niet meer terug. Er is een handreiking opgesteld die gemeenten hierbij helpt.
De VNG, Federatie Ruimtelijke Kwaliteit en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed hebben de ‘Handreiking adviesstelsel omgevingskwaliteit’ vandaag gepubliceerd. Niet alleen de letter van de wet, maar ook de geest van de wet en de wensen van de Tweede Kamer komen in de handreiking aan de orde. De handreiking ondersteunt gemeenten bij de keuzes die in het licht van de Omgevingswet gemaakt kunnen worden.
De Omgevingswet biedt het bestuur meer ruimte om een eigen afweging van belangen te maken. Om die belangen, waaronder de kwaliteit van de bebouwing, goed te kunnen afwegen kan een onafhankelijk en deskundig advies behulpzaam zijn. De Omgevingswet vergroot de keuzes van gemeenten voor de inrichting van het adviesstelsel. Alle gemeenten met rijksmonumenten zijn verplicht om een adviescommissie in te stellen die minimaal over de rijksmonumenten adviseert, met uitzondering van archeologische monumenten. De wet voorziet niet in overgangsrecht, dus gemeenteraden wordt geadviseerd in elk geval voor het inwerkingtreden van de Omgevingswet zo’n commissie in te stellen. De adviescommissie komt voor op de ‘minimumlijst’ met maatregelen van de VNG.
De commissie kan ook een bredere taak krijgen, de Tweede Kamer heeft daar zelfs op aangedrongen. De handreiking gaat in op de verschillende keuzemogelijkheden die een gemeente heeft. In vijf stappen kan een gemeente zorgen dat het huidige stelsel ‘Omgevingswetproof’ wordt gemaakt. In twee aanvullende stappen kan een gemeente zijn adviesstelsel doorontwikkelen in de geest van de Omgevingswet: breder en vroeger in de processen. Daarvoor worden vier adviesrollen onderscheiden. De essentie van het nieuwe stelsel is samenhang in die adviesrollen.
De huidige praktijk is veelvormig. In veel gemeenten is de traditionele welstands- en monumentencommissie uitgegroeid tot een adviescommissie ruimtelijke kwaliteit. In andere gemeenten wordt gebruik gemaakt van een stads- of dorpsbouwmeester. Daarnaast zijn er ambtelijke adviseurs en supervisoren of kwaliteitsteams voor gebieden of voor thema’s. Onder de Omgevingswet kan deze veelvormigheid nog steeds gestalte krijgen. De gemeenteraad bepaalt op welk moment en over welke onderwerpen advies gevraagd wordt aan de adviescommissie of de stadsbouwmeester.
Bekijk hier de Handreiking adviesstelsel omgevingskwaliteit.
