Het woord waterstof komt ruim 180 keer voor in het klimaatakkoord. Waterstof heeft een enorm potentieel en er moet veel gebeuren wil het op grote schaal gaan doen wat bedacht is. Het aantal tankstations moet worden uitgebreid, er zijn meer windmolenparken nodig om duurzame elektriciteit voor de productie van waterstof te maken, er is goed opgeleid personeel nodig dat snapt hoe waterstof werkt en verwarmingsketels moeten worden aangepast zodat we kunnen overstappen van Gronings aardgas naar waterstof.
Experts van de TKI Nieuw Gas (onderdeel van de Topsector Energie) hebben op een rij gezet wat er moet gebeuren in de Programmatische Aanpak Waterstof voor de Energietransitie. Er is werk aan de winkel voor iedereen! Deze uitgebreide to-do lijst is op 20 januari 2020 aangeboden door de voorzitter van het TKI, Ulco Vermeulen, aan Sandor Gaastra, Directeur-Generaal Klimaat en Energie van het ministerie van EZK. In totaal is in de komende tien jaar een investering nodig van alle betrokkenen van minimaal 1,5 tot 2 miljard euro. Dan kan waterstof serieus bijdragen aan de energietransitie.
Waterstof staat wereldwijd enorm in de belangstelling. Ook in Nederland worden bijna wekelijks nieuwe waterstofinitiatieven aangekondigd. Er zit een groot potentieel in vervoer en mobiliteit, de industrie en de gebouwde omgeving. Ook is het mogelijk om met waterstof elektriciteit uit zonne- en windparken voor een langere periode op te slaan voor tijden dat er een lager aanbod is. De experts geven tegelijkertijd aan dat waterstof niet de oplossing is voor alles, maar juist daar een succes kan worden waar gangbare, duurzame alternatieven niet (goed) werken. Het gaat dan om oude woningen in historische stadskernen zonder warmtenet, om zwaar vervoer die over langere afstanden rijden zoals vrachtwagens, vuilniswagens en regiobussen, om grondstof in de industrie zoals de productie van kunstmest, en om de opwekking van klimaatneutrale elektriciteit in centrales die piekvermogen moeten leveren als aanvulling op duurzame bronnen.
Veel bedrijven, kennisinstellingen en overheden staan in de startblokken om met waterstof aan de slag te gaan en in de praktijk te laten zien. Daarom pleiten de experts voor het volgende:
Werk toe naar de realisatie van 3-4 GW aan duurzame waterstofproductie in 2030
Maak een start met het ontwikkelen van een waterstofbackbone in Nederland
Ontwikkel een klimaatneutrale back-up elektriciteitscentrale op waterstof
Zorg dat er in 2025 3-5 pilots draaien met waterstof in de gebouwde omgeving
Organiseer de uitrol van rijden op waterstof met 50 vulpunten in 2025, 15.000 auto’s en bestelwagens, 3000 zware voertuigen en 10-20 schepen
Bereid pilots en demo’s in de industrie voor die in de periode 2025-2030 kunnen draaien
Voer pilots en demo’s uit met de inpassing van waterstof uit decentrale, duurzame energieprojecten
Werk aan ontwerp en aanleg van een energie-eiland voor de onder meer waterstofproductie rond 2030
De Programmatische Aanpak Waterstof omvat vijf onderdelen. Tezamen is het te zien als een uitgebreide to-do lijst waaraan overheden, bedrijfsleven en onderzoeksinstituten nauw moeten samenwerken en de samenleving actief moeten betrekken.
Van visievorming naar beleidsvorming. De overheid staat aan de lat om waterstof te verankeren in beleid en wetgeving. Er is behoefte aan stabiliteit zodat het bedrijfsleven solide businesscases kan ontwikkelen. Dat varieert van accijnsvrijstelling en verlaagde energiebelasting tot subsidies waarmee investeringskosten en de onrendabele top van innovaties kunnen worden afgedekt.
Laten zien in de praktijk. Met voorbeeldprojecten in alle sectoren kan waterstof worden uitgetest en gedemonstreerd aan de maatschappij. Willen we in 2030 op grote schaal waterstof toepassen, dan moeten we op zoek naar oplossingen waarmee grote stappen gezet kunnen worden. Voorbeelden liggen in de productie van groene waterstof via elektrolyse van water met duurzame stroom, productie uit aardgas met opslag van de vrijkomende CO2, toepassing in een scala aan industriële processen, verwarming van (vaak vooroorlogse) wijken, en toepassing in vrachtauto’s en binnenvaartschepen, inclusief de bijbehorende tankinfrastructuur.
Randvoorwaarden creëren voor de grootschalige uitrol; van veiligheid bij transport en opslag tot het aanpassen van de aardgasinfrastructuur.
Onderzoek voor de lange termijn. In eerste instantie is de focus gericht op de komende 10 jaar, maar natuurlijk zijn we er dan nog niet. Daarom is nu fundamenteel onderzoek nodig om er straks klaar voor te zijn.
Ondersteunende en flankerende activiteiten en met name certificering, internationale en regionale afstemming.
De programmatische aanpak voor waterstof komt voort uit de volgende ontwikkelingen:
Het klimaatakkoord waarin waterstof opgenomen is als essentieel onderdeel van de energietransitie die maakt dat fossiele brandstoffen langzaam maar zeker uitgefaseerd zullen moeten worden.
Het innovatiebeleid van het Rijk (missiegedreven innovatiebeleid) waarin waterstof opgenomen is als een belangrijk verbindend element tussen alle missies.
De stroomversnelling en groeiende, wereldwijde belangstelling voor waterstof waardoor bedrijven en onderzoeksinstituten willen weten waar ze aan toe zijn en hoe zij aan slag kunnen gaan.
De Programmatische Aanpak is gemaakt in brede consultatie met bedrijfsleven, overheden en onderzoeksinstituten.
Bekijk hier het rapport ‘Waterstof voor de energietransitie’
