In de vorige bestuursperiode is in veel gemeenten het welstandsbeleid afgeslankt of verdwenen. In collegeakkoorden die nu worden opgesteld wordt de rol van de welstandscommissie kritisch bekeken en neemt het ambtelijk apparaat de welstandstoetsing deels over. Waar het welstandsbeleid tot een minimum is beperkt komt het bij diverse ontwikkelingen toch weer boven tafel. Het lijkt of het vertrouwen in ontwikkelende partijen met betrekking tot het 'droomontwerp' niet zo groot is. Daarmee lijkt welstand via de achterdeur een rol te spelen. Maar waarom niet gewoon via de voordeur, zoals het juridisch ook moet?
In de vorige bestuursperiode is in veel gemeenten het welstandsbeleid afgeslankt of verdwenen. In collegeakkoorden die nu worden opgesteld wordt de rol van de welstandscommissie kritisch bekeken en neemt het ambtelijk apparaat de welstandstoetsing deels over. Waar het welstandsbeleid tot een minimum is beperkt komt het bij diverse ontwikkelingen toch weer boven tafel. Het lijkt of het vertrouwen in ontwikkelende partijen met betrekking tot het 'droomontwerp' niet zo groot is. Daarmee lijkt welstand via de achterdeur een rol te spelen. Maar waarom niet gewoon via de voordeur, zoals het juridisch ook moet?
Welstandsbeleid is gemeentelijke keuze
De wetgever geeft gemeenten de mogelijkheid om zelf te bepalen of welstandstoetsing plaatsvindt. In 2013 is met een Algemene Maatregel van Bestuur bepaald dat als gemeenten welstandsbeleid voeren, de toets ook kan worden uitgevoerd door de ambtelijke organisatie of elke andere, door gemeenten aangewezen, personen (kan-bepaling). Hebben gemeenten welstandsbeleid, dan kan dit worden verankerd in een welstandsnota of een beeldkwaliteitsplan. Een beeldkwaliteitsplan moet door de gemeenteraad worden vastgesteld om het als welstandskader voor dat gebied te laten gelden.
Koppeling beeldkwaliteitplan aan bestemmingsplan
Bij gemeenten zonder welstandsbeleid kan in feite geen formele welstandstoets plaatsvinden. Voor het aanvragen van een omgevingsvergunning is een toets aan het welstandsbeleid niet verplicht. Het specifiek versleutelen van een beeldkwaliteitsplan in een bestemmingsplan (nadere eis in de regels) is juridisch mogelijk, maar daarbij gaat het alleen om stedenbouwkundige eisen zoals maatvoerings- en situeringsaspecten. Het verbinden van eisen aan materiaalkeuze en-kleur en gevelgeleding kan alleen als het beeldkwaliteitsplan het formele welstandskader is voor dat gebied. Bij welstandsvrije gemeenten zal dat moeten worden bekrachtigd door de raad, zij hebben immers eerder besloten geen welstandsbeleid toe te passen. Het is mogelijk om hier specifiek van af te wijken. Dan moet door de raad duidelijk worden gemotiveerd waarom welstandsbeleid van toepassing is en wie de toets gaat uitvoeren.
Status beeldkwaliteitsplan bij (her)ontwikkelingen
Voorafgaand aan een grotere (her)ontwikkeling moet duidelijk de status worden benoemd van het beeldkwaliteitsplan. Is het een document om positie en grootte van gebouwen te begrenzen omdat een ruime bestemmingsregeling wordt voorgesteld, of moet het beeldkwaliteitsplan ook richting geven aan de gewenste architectuur? Mocht het beeldkwaliteitsplan het vervangende welstandskader zijn, dan is het zinvol om dit vooraf in een college- of raadsbesluit vast te leggen. Hierbij kan worden uitgesproken om specifiek voor een gebied toch een welstandstoets uit te voeren.
Door
BRO
