De komst van 5G netwerken roept, naast tal van maatschappelijke, juridische vragen op die voor gemeenten van belang zijn. Gaan ze overspoeld worden met vergunningaanvragen voor alle small cells? Wat is hun positie ten opzichte van telecomproviders? Wat kunnen ze doen om het straatbeeld van hun gemeenten niet te laten vervuilen met pizzadozen op elke straathoek? Deze vragen worden in dit artikel kort behandeld.
5G zenders hebben een veel kleiner bereik dan de ‘oude’ zendmasten die 4G gebruiken. Waar een 4G zendmast moeiteloos een telefoon op een kilometer afstand kan bereiken hebben 5G zenders maar een bereik van ongeveer 250 meter. Dat betekent dat er veel meer zenders nodig zijn dan nu om een fatsoenlijke dekkingsgraad te bereiken. Een belangrijk detail is dat 5G zenders over het algemeen vrij klein zijn, 35 cm bij 35 cm. Ongeveer het formaat van een pizzadoos, vandaar ook de naam small cells. Het formaat is relevant omdat uit artikel 2 van bijlage II van het Besluit omgevingsrecht volgt dat dergelijke kleine antennes in beginsel vergunningvrij kunnen worden geplaatst. In beginsel want daar zijn natuurlijk wel uitzonderingen op. Denk aan monumenten en Natura 2000 gebieden.
Telecomproviders kunnen dus zonder vergunning overgaan tot het plaatsen van small cells. Gemeenten moeten natuurlijk nog wel, als eigenaar van de publieke infrastructuur, instemmen met het plaatsen van small cells aan die publieke infrastructuur. Voor het al dan niet geven van een dergelijke instemming is het Wetsvoorstel implementatie Telecomcode (in 2019 in consultatie geweest) van belang. In dat wetsvoorstel is namelijk bepaald dat gemeenten moeten instemmen met redelijke verzoeken van telecomproviders om small cells aan te leggen aan publieke infrastructuur. Als een telecomprovider verzoekt om een small cell op of aan de publieke infrastructuur te mogen plaatsen zal de gemeente, als het wetsvoorstel aangenomen wordt, daar in beginsel mee moeten instemmen. Wel zal de gemeente dan een marktconforme vergoeding kunnen vragen voor het gebruik en exploitatie van de publieke infrastructuur.
Wat kan een gemeente dan nog doen tegen de komst van small cells of zullen ze een ‘pizzadoos’ op elke straathoek moeten accepteren? Hier biedt het Antenneconvenant enig soelaas. Dat is een meerpartijenovereenkomst tussen de telecomproviders en de VNG. In dat convenant is bepaald dat telecomproviders de eisen van de gemeente wat betreft visuele inpasbaarheid moeten inwilligen. Doen ze dat niet dan verbeuren zij een dwangsom. De gemeente kan dus preventief enige controle uitoefenen. Dit convenant zal alleen wel in 2020 aflopen. Is het dan klaar met de controle die een gemeente kan uitoefenen? Nee, de Woningwet biedt nog de mogelijkheid om te handhaven indien een small cell in ernstige mate in strijd is met de redelijke eisen van welstand. De welstandseisen moeten dan wel ergens duidelijk uit blijken, het is daarom van harte aan te raden om deze eisen in een welstandsnota op te nemen.
Al met al komt er met de introductie van 5G netwerken veel op gemeenten af. Wij zijn graag bereid om gemeenten hier verder over te adviseren.
