Vleermuizen houden AZC tegen. Reëel verhaal of onzin?

Wat is de situatie?

Het COA heeft de gemeente Coevorden verzocht mee te werken het realiseren van een tijdelijk asielzoekerscentrum. Het asielzoekerscentrum komt op de locatie van het voormalig congrescentrum De Klencke op Witte Zand 18 in Oosterhesselen. Volgens tegenstanders van de komst van het AZC zitten er beschermde vleermuizen verstopt in de bomen rond het voormalige congrescentrum. Dit vertraagt volgens de tegenstanders de komst van het AZC omdat bouwen, slopen of bomen kappen wettelijk pas mag nadat vanaf half mei tot en met eind september 2016 de aanwezigheid van vleermuizen nader is onderzocht.

Zijn vleermuizen echt beschermd en wat houdt dat dan in?

Vleermuizen zijn inderdaad zwaar beschermd door de Europese Habitatrichtlijn en de Nederlandse Flora- en Faunawet. Volgens deze wetgeving is het verboden om vleermuizen te verontrusten, te verwonden, te doden of hun verblijfplaatsen aan te tasten.

Moet er echt vanaf half mei tot en met eind september 2016 onderzoek worden uitgevoerd?

Een dergelijk onderzoek is normaliter wel de basis voor een ingreep waarbij vleermuizen worden verwacht. Pas na een onderzoek kan een goede effectenanalyse worden gemaakt. Bij het kappen van bomen moet het onderzoek zelfs al in januari starten. Het wil echter niet zeggen dat dit altijd strikt noodzakelijk is. Van belang is om de volgende zaken uit te zoeken:

• wat voor functies kan het terrein voor vleermuizen hebben?

• welke werkzaamheden zijn er gepland?

• leiden die werkzaamheden tot een overtreding van de Flora- en faunawet of is een overtreding te voorkomen?

• als er een overtreding niet te voorkomen is, kan deze dan zo worden verzacht dat het verkrijgen van een ontheffing in dit uitzonderlijke geval wellicht zonder onderzoek mogelijk is?

Wat voor functies kan terrein waar het AZC moet komen voor vleermuizen vervullen?

Volgens het nieuwsbericht zitten vleermuizen verstopt in de bomen rond het voormalige conferentieoord. Dit zou betekenen dat de vleermuizen een wettelijk beschermde vaste rust- en verblijfplaats hebben in deze bomen. Alhoewel het niet in het nieuwsbericht staat is ook de kans aanwezig dat er dieren aanwezig zijn in het gebouw van congrescentrum. Ook een verblijfplaats in het gebouw van het congrescentrum is een wettelijk beschermde vaste rust- en verblijfplaats. Tenslotte kan het nog zo zijn dat het terrein als geheel belangrijks is als foerageergebied voor vleermuizen. Wanneer een groot deel van een kolonie hiervan afhankelijk is, is ook deze functie beschermd.

Welke werkzaamheden zijn er gepland?

Dat is onduidelijk. Voor deze casus zijn de volgende vragen van belang:

• worden er bomen gekapt?

• wordt het terrein rond het congrescentrum bebouwd?

• wordt het congrescentrum gesloopt of verbouwd?

• als het wordt verbouwd, hoe wordt het dan verbouwd?

Overtreding aan de orde, te voorkomen of te verzachten?

Kapen van bomen

Wanneer er bomen met voor vleermuizen geschikte holten worden gekapt kan dit leiden tot een overtreding van de Flora- en faunawet. Voor de kap is het nemen van mitigerende maatregelen en het verkrijgen van een ontheffing nodig. Voor het verkrijgen van de ontheffing is een jaarrond onderzoek nodig. Zolang er geen bomen met voor vleermuizen geschikte holten gekapt worden is een overtreding (in principe) niet aan de orde. Zijn er wel bomen met voor vleermuizen geschikte holten en deze worden niet gekapt, dan moet er voor deze bomen nog wel een effectbeoordeling plaatsvinden.

Bebouwen terrein

Het terrein rond het congrescentrum kan dienen als foerageergebied voor vleermuizen. Een snelle blik op Google maps laat zien dat het congrescentrum midden tussen bossen en weilanden ligt. Dit betekend dat er voldoende foerageergebieden in de nabijheid van het het congrescentrum zijn en dat het terrein van het congrescentrum dus geen essentieel foerageergebied voor vleermuizen kan zijn. Bebouwing van terrein leidt voor vleermuizen dan ook niet tot een overtreding ten aanzien van foerageermogelijkheden.

Slopen of verbouwen

Sloop van het congrescentrum kan inderdaad alleen nadat er een gericht onderzoek is uitgevoerd in de periode half mei tot en met eind september 2016. Een verbouwing op beperkte schaal van het congrescentrum kan mogelijk wel zonder het uitvoeren van gericht onderzoek of hier parallel aan lopen. Belangrijk is in ieder geval dat het congrescentrum ten allen tijde zijn functionaliteit voor vleermuizen kan behouden. Tevens moet RVO bereid zijn om in deze uitzonderlijke situatie op voorhand een ontheffing voor het verstoren van vleermuisverblijfplaatsen te geven. Gezien de hoge nood die Nederland heeft omtrent de instroom van asielzoekers is dit niet ondenkbaar.

Conclusies

Kapen van bomen

Wanneer er geen bomen worden gekapt met holtes die geschikt zijn voor vleermuizen is een overtreding niet aan de orde. Worden er wel bomen met voor vleermuizen geschikte holten gekapt, dan is onderzoek van januari tot en met september noodzakelijk. Vleermuizen in bomen houden het AZC niet (per definitie) tegen, maar kunnen het wel negen maanden vertragen.

Bebouwen terrein

Het terrein van het congrescentrum kan vanwege de ruim aanwezige alternatieven in de directe nabijheid geen essentieel foerageergebied zijn. Foeragerende vleermuizen houden het AZC zeker niet tegen.

Verbouwen

Wanneer het gebouw van het congrescentrum niet wordt gesloopt maar zorgvuldig en op beperkte schaal wordt verbouwd (waarbij er voor gezorgd wordt dat de functionaliteit voor vleermuizen gegarandeerd blijft) hoeven vleermuizen het AZC niet tegen te houden of te vertragen. Voorwaarde is wel medewerking van RVO.

Slopen

Voor sloop is een aanvullend onderzoek van half mei tot en met eind september 2016 noodzakelijk. Met het tijdig nemen van de juiste maatregelen is sloop dan per 1 oktober mogelijk. Vleermuizen in het gebouw kunnen in het geval van sloop het AZC circa negen maanden vertragen.