Met dit artikel willen wij u wijzen op een interessante uitspraak van de rechtbank Zeeland-West-Brabant van 29 maart 2017, ECLI:NL:RBZWB:2017:1973 met betrekking tot de indringende toetsing van het normaal maatschappelijk risico bij schade van een restaurant wegens reconstructiewerkzaamheden. De rechtbank bepaalt in navolging van het advies van haar eigen deskundige (de StAB) dat de door de provincie Zeeland toegepaste drempelmethode, gelet op de plotselinge totale afsluiting in combinatie met de lange duur van de schadeperiode, niet passend is. De provincie wordt opgedragen de schade te vergoeden met toepassing van de kortingsmethode. Partijen zijn niet in hoger beroep gegaan. De uitspraak is onherroepelijk.
Inleiding
Volgens vaste rechtspraak van de Afdeling behoort schade door infrastructurele maatregelen en infrastructurele werkzaamheden tot het normaal maatschappelijk risico. Dit is anders als sprake is van 'boven normaal maatschappelijk risico'. In de praktijk is de drempelmethode een reguliere methode om te bepalen wanneer de schade het normaal ondernemersrisico overstijgt. Gaat het om een niet normale maatschappelijke ontwikkeling, dan mag de drempel niet worden gebruikt maar wel de kortingsmethode (ABRvS 5 juni 2013, ECLI:NL:RVS:2013:CA2052 inzake de Hollandse Brug).
2. Wat was het geval?
Eisers, eigenaren en exploitanten van een restaurant met feestzaal en een escargotkwekerij nabij de provinciale weg de N251, lijden schade door het afsluiten van de afslag en door reconstructiewerkzaamheden in de nabije omgeving van het restaurant. Hierdoor is het restaurant enige tijd verminderd bereikbaar voor autos en touringcars. Eisers zijn van tevoren niet ingelicht over de aanvang van het werk ter plaatse. Bovendien liet de aanleg van de parallelweg langer op zich wachten dan aanvankelijk gepland. Eisers verzoeken eisers de provincie Zeeland om nadeelcompensatie. De provincie legt de zaak ter advisering voor aan een deskundigencommissie. De deskundigencommissie is van oordeel dat sprake is van een normale maatschappelijke ontwikkeling. In dat verband wordt de provincie geadviseerd de schade te vergoeden met toepassing van de 15% drempel. Na de reactie van eisers op het conceptadvies verlaagt de deskundigencommissie het percentage van 15% naar 10%. Daarbij wordt aansloten bij het percentage dat de Afdeling heeft toegepast inzake het wegrestaurant De Wouwse Tol (ABRvS 28 mei 2014, ECLI:NL:RVS:2014:1868). In het plotselinge karakter van de maatregel ziet de deskundigencommissie geen aanleiding af te zien van de drempel. Conform het definitieve advies vergoedt de provincie de schade van het restaurant met aftrek van 10% wegens het normaal maatschappelijk risico.
3. Bezwaar: geen drempel over periode zonder omleidingsborden
In bezwaar dringen eisers onder verwijzing naar de Afdelingsuitspraak van de Hollandse Brug er nogmaals bij de provincie aan af te zien van de drempelmethode, omdat geen sprake was van een normale situatie. Het restaurant was in de eerste periode slecht tot nagenoeg onbereikbaar en eisers zijn niet van tevoren ingelicht over de start van de werkzaamheden. De bezwaarschriftencommissie volgt het oordeel van de deskundigencommissie dat sprake is van een normale maatschappelijke ontwikkeling. Wel adviseert de bezwaarschriftencommissie de provincie af te zien van een drempel over de maand augustus 2012, omdat in deze maand geen omleidingsborden aanwezig waren. De provincie beslist conform het advies van de bezwaarschriftencommissie en kent eisers een aanvullende vergoeding toe voor de maand augustus 2012.
4. Het normaal maatschappelijk risico volgens de rechtbank
De rechtbank ziet in wat eisers hebben aangevoerd aanleiding om advies in te winnen bij een eigen deskundige, de StAB. Volgens de StAB is hier sprake is van een uitzonderlijke situatie, namelijk een plotselinge afsluiting waardoor eisers geen voorzorgsmaatregelen hebben kunnen treffen om de schade te beperken, in combinatie met het verloop en de lange duur van in totaal tien maanden. Alhoewel de provincie heeft aangegeven dat in de eerste periode omleidingsborden aanwezig waren, is StAB met eisers van mening dat de ontsluiting van het restaurant via een fietspad gedurende het eerste deel van de schadeperiode een onaantrekkelijke situatie oplevert. Gelet op deze buitengewone omstandigheden en deze in onderlinge samenhang bekeken, acht de StAB de drempelmethode niet passend. Opvallend is dat de provincie in reactie op het StAB advies blijft vasthouden aan haar eerder ingenomen standpunt dat het gaat om een normale maatschappelijke ontwikkeling. Dit kan echter niet worden gezegd van de plotselinge afsluiting in combinatie met de lange duur van de schadeperiode, aldus de rechtbank. In navolging van het advies van de StAB bepaalt de rechtbank dat de drempel, gelet op de onderhavige uitzonderlijke situatie, in dit geval niet passend is. De provincie wordt opgedragen de schade te vergoeden met toepassing van een gedifferentieerde korting, een korting van 15% in de eerste periode en 25% in de tweede periode waarin het restaurant al beter bereikbaar was.
5. De plotselinge en langdurige afsluiting: geen (verlaagde) drempel maar korting
Duidelijk is dat de drempel een passende methode is bij schade als gevolg van infrastructurele maatregelen. Eveneens duidelijk is dat drempel niet geschikt is bij een situatie die niet als een normale maatschappelijke ontwikkeling kan worden gekwalificeerd. Dat geldt eveneens indien de maatregel op zich als een normale maatschappelijke ontwikkeling kan worden beschouwd, maar zich buitengewone aspecten hebben voorgedaan. In dat soort situaties is geen ruimte voor een drempel en evenmin voor een verlaagde drempel. Dat was het geval in de onderhavige zaak. De afslag was per direct en zonder vooraankondiging afgesloten. De maatregel had dus een plotseling, abrupt karakter. Dat de afsluiting niet te maken had met een acute gevaarzetting, doet hieraan niet af. Het feit is en blijft dat het gaat om een plotselinge afsluiting met als gevolg dat eisers hierop niet hebben kunnen anticiperen door schade beperkende maatregelen te nemen. Dit zijn buitengewone omstandigheden die niet tot uitdrukking komen in de drempel, omdat in de drempel uitsluitend de hoogte (omvang) van de schade wordt verdisconteerd. Het ligt dan ook in de reden om ingeval van een plotselinge en langdurige afsluiting een korting toe te passen.
6. Afsluitende opmerkingen
De uitspraak benadrukt het belang van zorgvuldige communicatie bij weg- en onderhoudswerkzaamheden. De provincie had nagelaten om eisers te informeren over de start van de werkzaamheden wat de provincie duur kwam te staan. In plaats van de overheidsvriendelijke drempel moet de provincie de gehele schade zij het met een korting vergoeden. Minstens zo belangrijk is dat het werk tijdig wordt aangekondigd. Een voorbeeld hiervan is het tuincentrum dat kort voor de aanvang van de reconstructiewerkzaamheden werd geïnformeerd over de volledige afsluiting van de belangrijkste toegangsweg naar zijn bedrijf. Ook in deze situatie werd de drempel niet passend geacht en werd het bestuursorgaan opgedragen de schade te vergoeden met toepassing van een korting (Rb. Den Haag 14 december 2016, ECLI:NL:RBDHA:2016:15612).
Bestuursorganen (lees: de deskundigencommissie) dienen zich ervan bewust te zijn dat nadeelcompensatieverzoeken maatwerk vergen. De drempel is weliswaar een in de rechtspraak geaccepteerde methode ter beoordeling van de vraag wanneer sprake van onevenredige, buiten het normaal maatschappelijk risico vallende schade, maar deze mag niet zonder meer worden gebruikt. Doen zich buitengewone omstandigheden voor, dan is de drempel niet geschikt en is de kortingsmethode de enige aangewezen weg.
