Gemeenten kunnen veel bijdragen aan de energietransitie. Gemeenteraden en wethouders zijn dan ook veelal serieus aan de slag gegaan met verduurzaming. Vaak zijn ambities geformuleerd om als gemeente energieneutraal te worden, of CO2-neutraal, of klimaatneutraal. Wat is er de afgelopen jaren gebeurd op het gebied van duurzame energie in Nederland? Enkele (oud-)wethouders uit verschillende gemeentes zijn geïnterviewd om te horen wat de ambities zijn, wat ze gerealiseerd hebben en welke voorbeelden en/of adviezen ze hebben. Want juist van elkaars kunnen gemeenteraadsleden en wethouders veel inspiratie opdoen.
Deze week: Lot van Hooijdonk (wethouder Utrecht), Jaap Kamp (oud-wethouder Moerdijk).
Utrecht - Wethouder Lot van Hooijdonk
Utrecht is de snelst groeiende stad van Nederland. Dat levert uitdagingen op, waaronder de energievraag. We willen we de energievraag beperken door energiezuinige woningen en energiezuinige maatregelen bij bedrijven. Daarnaast willen we een steeds groter deel van de energie die nodig is zelf opwekken. Utrecht wil in 2030 klimaatneutraal zijn.
De basis voor de aanpak is door 165 (door loting gekozen) bewoners gemaakt. Zij stelden een energieplan op om enerzijds energie te besparen en anderzijds energie op te wekken. Enkele elementen die dit proces vormen:
Een actief handhavingsprogramma waarbij bedrijven verplicht zijn tot het nemen van energiezuinige maatregelen die binnen 5 jaar worden terugverdiend.
De Regietafel Energietransitie is ingesteld.
We ondersteunen duurzame energie-initiatieven vanuit de markt;
Plannen ontwikkelen we samen met betrokkenen die georganiseerd worden in werkgroepen
Als gemeente kunnen we de voorwaarden zo gunstig mogelijk maken om de stap naar verduurzaming te zetten. Voorbeeld is Energie U. Zij zijn in verschillende rollen actief: als energie ambassadeurs, voor postcoderoosregeling, voor Overvecht Noord, aan regietafel, bij energielandschap Rijnenburg.
Vijf procent van de Utrechtse daken hebben inmiddels zonnepanelen, gemeentelijke daken zijn belegd (voor eigen gebruik of voor gebruik door anderen). De eerste Nulop-de-meter renovatiewoningen zijn gerealiseerd; acht huurwoningen en tien koopwoningen. Het proces om de wijk Overvecht Noord van het gas te krijgen is gestart. De gemeente heeft een Energietafel opgezet met professionele partijen en burgers om de eerste (bestaande) wijk in Nederland dit jaar van het gas af te halen.
De gemeente onderzoekt samen met andere partijen hoe gestart kan worden met de winning van aardwarmte. Utrecht is de drijvende kracht achter de Green Deal aardgasvrije wijken. Utrecht heeft acht procent minder CO2-uitstoot gerealiseerd. Vorig jaar is een grote stadslijn (van Utrecht zuid naar Utrecht noord) Zero Emission geworden. En tenslotte is het proces Energielandschap gestart: een gesprek met initiatiefnemers en bewoners over grootschalige duurzame energieopwekking (wind en zon) aan de rand van Utrecht
Het is belangrijk om samen met de stad een stip op de horizon te bepalen. Dat geeft een common ground waarvan uit je beleid kunt maken. Soms botsen belangen maar is het voor de stad een grote verbetering. Als gemeente heb je de taak om voor dit algemene belang te kiezen. Het zijn vraagstukken waar niemand het antwoord op heeft, durf dus te doen en te ontdekken. Wees daar eerlijk over: we hebben geen blauwdruk, we willen het samen ontdekken en bijsturen, om ons doel te bereiken.
Zeker met betrekking tot zon kun je mensen helpen het lage fruit te plukken. Help ze met gemakkelijke regelgeving, denk mee rond monumenten, organiseer collectieve inkoop, enzovoort. Voor wat betreft wind is het belangrijk om alle betrokkenen zo vroeg mogelijk een rol in het proces te geven.
Moerdijk - Jaap Kamp
Moerdijk is in 2030 energieneutraal. Afgezet tegen de cijfers van 2015 gebruiken we in 2030 30% minder energie door een besparing van 2% per jaar. De overige 70 procent komt dan uit duurzame bronnen als windenergie (30%), zonne-energie (30%) en biomassa (10%).
Allereerst geven we als organisatie zelf het voorbeeld. We verduurzamen onze gemeentelijke gebouwen en de openbare verlichting. In ons inkoopbeleid speelt duurzaamheid een belangrijke rol. Een stimuleringsregeling voor goedkope leningen waarmee eigenaren hun woning kunnen verduurzamen is een goed voorbeeld van de wijze waarop wij bewoners en ondernemers, die met ons willen samenwerken, faciliteren en ontzorgen.
Ons beleid gaat uit van sociale participatie. Lokale partijen moeten in het project kunnen participeren en een aanzienlijk deel van de winst moet ten goede komen aan de lokale gemeenschap. De omgeving exploiteert bijvoorbeeld zelf een dorpsmolen en de opbrengst hiervan komt in een gemeenschappelijk fonds dat wordt beheerd door een lokale stichting met daarin bewoners, bedrijven, verenigingen, onderwijs, e.d.
We realiseren samen met de provincie en drie andere gemeenten 100 MW aan windenergie langs de A16. Verder realiseren we 7 windmolens op haven- en industrieterrein Moerdijk. Met deze molens realiseren we nagenoeg onze opgave voor 2030 al. Wat lastig is daarbij is dat de samenwerking met bedrijven op het haven- en industrieterrein aan een energie-uitvoeringsprogramma voor energiebesparing en het opwekken van duurzame energie, niet altijd even vlot loopt als wij graag zouden zien, omdat veel bedrijven maatregelen pas toepassen als ze onderdeel zijn van vervangingswerkzaamheden en groot onderhoud.
Ons advies aan collega gemeenten is: mobiliseer de lokale gemeenschap om van onderop de energietransitie vorm en inhoud te geven. We zijn trots op de sociale cohesie tussen de energie-opwekkers en de gebruikers in Moerdijk. Samen op weg naar een energie-neutrale gemeente Moerdijk in 2030!
Volgende week: John Nederstigt (wethouder Haarlemmermeer) en Anne Brommersma (wethouder De Bilt).
