Niet iedereen staat er altijd bij stil, maar in veel gevallen is het verboden om zonder omgevingsvergunning (eerder: kapvergunning) bomen te kappen. Dit geldt in het bijzonder voor bomen in de bebouwde kom. Of een omgevingsvergunning is vereist, volgt uit een gemeentelijke verordening (bijvoorbeeld de Kapverordening of de Algemeen Plaatselijke Verordening: APV). De gemeentelijke verordening kan ook van toepassing zijn op bomen in het buitengebied. In welke gevallen kan de gemeenteraad het kappen van bomen in het buitengebied beperken?
Boswet
In de Boswet zijn regels opgenomen voor de bescherming van bossen en houtopstanden. De wetgever heeft als doel gesteld dat het areaal bos in Nederland niet mag afnemen. Bos mag daarom niet zomaar worden gekapt. Houtopstanden die onder de Boswet vallen, mogen alleen worden gekapt onder bepaalde voorwaarden. De eigenaar van het bos dient er voor te zorgen dat drie jaar na het kappen van het bos, hetzelfde areaal bos aanwezig is in de vorm van jonge beplanting. Dit geldt voor houtopstanden van 10 are en groter en een bomenrij van 20 bomen en meer. Niet alle houtopstanden vallen onder de werking van de Boswet. Zo zijn bomen op erven en tuinen en een rij wilgen of populieren op of langs landbouwgronden uitgezonderd.
De gemeenteraad
De wetgever heeft willen voorkomen dat de gemeenteraad regels kan opstellen voor de bescherming van bepaalde houtopstanden. De Kapverordening of de APV kan daarom niet voor alle bomen in de gemeente een kapverbod bevatten. Tegen deze achtergrond is de uitspraak van de voorzieningenrechter van de rechtbank Zeeland-West-Brabant van 3 augustus 2015 bijzonder interessant. In deze zaak was de vraag aan de orde of de gemeenteraad een zomereik (buiten de bebouwde kom) mag beschermen. Op grond van de gemeentelijke verordening was een omgevingsvergunning vereist voor het kappen van die boom. Van belang is dat de bewuste zomereik in het buitengebied in een bomenrij langs de weg staat.
Voorzieningenrechter rechtbank
De voorzieningenrechter oordeelde dat de gemeenteraad niet bevoegd was om regels te maken voor de bescherming van de zomereik. Dit volgt zo overweegt de voorzieningenrechter - uit de Boswet. Op grond van de Boswet is de gemeenteraad niet bevoegd regels te maken voor bossen en houtopstanden als deze buiten de bebouwde kom staan. De gemeenteraad is daartoe wél bevoegd als de bomen in erven of tuinen staan of een totale oppervlakte beslaan van minder dan 10 are of in rijen van niet meer dan 20 bomen, ondanks dat de bomen buiten de bebouwde kom staan. De zomereik staat in het buitengebied én in een bomenrij van méér dan 20 bomen. Daarom is volgens de voorzieningenrechter de gemeenteraad niet bevoegd om die specifieke boom te beschermen. Voor de kap is naar het oordeel van de voorzieningenrechter geen omgevingsvergunning vereist. De zomereik mag echter nog niet worden gekapt. In hoger beroep oordeelde de voorzieningenrechter van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (voorlopig oordeel) dat de zomereik (nog even) mag blijven staan.
Hoger beroep
In hoger beroep wordt door de voorzieningenrechter vastgesteld dat onduidelijk is of de zomereik in een bomenrij staat van 20 bomen. Het is de voorzieningenrechter namelijk niet duidelijk op welke wijze het aantal bomen in een rij moet worden vastgesteld. Tellen alleen de bomen mee aan één kant van de weg of ook aan de andere kant? Daarvoor moet volgens de voorzieningenrechter in hoger beroep nader onderzoek worden gedaan naar de bedoeling van de wetgever. In afwachting van de definitieve uitspraak, mag de boom nog niet worden gekapt. Het lot van de zomereik ligt daarmee in handen van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Zodra die uitspraak bekend is, informeer ik u daarover.
