De effecten van de stikstof- en PFAS- zullen de komende jaren zichtbaar worden. Dat voorspelt ABN Amro. De bank baseert zich op het aantal afgegeven vergunningen voor nieuwe gebouwen en de orderportefeuille van bouwbedrijven.
In 2019 werd duidelijk dat er in Nederland te veel stikstof wordt uitgestoot en dat er te veel giftige (PFAS-) stoffen in de bodem zitten. De politiek boog zich over een aanpak om de stikstofuitstoot en bodemvervuiling terug te dringen. Omdat het ontbrak aan politieke overeenstemming over een oplossingsrichting en concrete maatregelen, werden veel bouwprojecten die niet voldoen aan gestelde normen af- of uitgesteld.
Sinds het begin van de stikstofcrisis is het aantal afgegeven bouwvergunningen snel gedaald. Normaal gesproken is een verandering in de vergunningafgifte na een halfjaar terug te zien in de bouwproductie. De verwachting is daarom dat de bouwproductie in de loop van 2020 sterk zal dalen.
De orderportefeuille van bouwers is nu nog hoog, maar begint langzaam te krimpen. Bovendien zijn veel grote infraprojecten van Rijkswaterstaat ‘on hold’ gezet. Uit een enquête onder bouwondernemers blijkt daarnaast dat er veel onzekerheid bestaat onder bouwers en dat zij dalende omzet verwachten.
De gevolgen van de stikstof- en PFAS-crisis zullen naar verwachting in de hele bouwsector te merken zijn. Eerst zullen partijen aan het begin van het bouwproces, zoals ingenieurs en architecten, ermee te maken krijgen. Vervolgens zullen ook producenten van materialen, groothandels en aannemers aan het eind van het bouwproces te maken krijgen met de gevolgen van het dalende aantal bouwprojecten.
De gevolgen zullen niet voor alle branches even groot zijn. De verwachting is dat vooral de woningbouw, utiliteitsbouw, grond-, weg- en waterbouw en producenten van bouwmaterialen grote effecten zullen ervaren. Dat komt omdat deze branches vooral actief zijn in nieuwbouwprojecten, waarvoor het aantal afgegeven vergunningen het sterkst is gedaald. Andere branches kunnen deze daling compenseren met werkzaamheden in renovatieprojecten.
Het is niet met zekerheid te zeggen hoe lang de gevolgen van de stikstof- en PFAS-crisis nog merkbaar zullen zijn. Hoewel het aanbod van bouwprojecten is gedaald, is er wel nog steeds veel vraag naar. Dat zou ervoor kunnen zorgen dat er zich nieuwe problemen voordoen wanneer de bouwproductie weer aantrekt. Te denken valt daarbij aan personeelstekorten en hoge bouwkosten.
Om zich te wapenen tegen de aanhoudende problematiek kunnen bouwbedrijven zich volgens de ABN Amro het beste richten op ‘anders bouwen’: stikstofarm, rekening houdend met de natuur en toekomstbestendig. Bouw die niet afhankelijk is van milieumaatregelen, zou de inkomsten van de bedrijven kunnen stabiliseren.