Drie belangrijke wijzigingen onder de Wet natuurbescherming

1. Overzichtelijk kader soortenbescherming

De soortenbescherming uit de Flora- en faunawet (Ffw) vormt een complex juridisch kader, onder meer vanwege de implementatie van de Vogel- en Habitatrichtlijnen. De richtlijnen hebben een verschillend beschermingsregime, maar de verschillende regimes zijn niet overzichtelijk verwerkt in de Ffw. De verbodsbepalingen in de Ffw maken bijvoorbeeld geen onderscheid tussen overtredingen bij vogels of bij andere soorten.

De Wet natuurbescherming (Wnb) splitst de verschillende kaders voor soortenbescherming en maakt deze overzichtelijk. De Wnb splitst de beschermingsregimes voor (i) vogels op grond van de Vogelrichtlijn, (ii) soorten op grond van de Habitatrichtlijn en (iii) overige soorten. Per beschermingsregime is bepaald wat verboden is en welke belangen gebruikt kunnen worden voor verlening van een ontheffing van het verbod. Onder de nieuwe regelgeving hoeft dus geen doolhof van regels meer doorlopen te worden om te bezien voor welke soort welke ontheffing verkregen moet en kan worden.

2. Verandering in de bevoegdheidsverdeling

De bevoegdheid om ontheffingen te verlenen van overtredingen ten aanzien van soorten gaat over naar gedeputeerde staten (GS) van de provincies. Nu is op grond van de Ffw de Minister van Economische Zaken, via de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, nog bevoegd tot verlening van Ffw-ontheffingen. GS waren al bevoegd tot vergunningverlening bij de gebiedsbescherming (op grond van de Nbw) en krijgen daar dus de soortenbescherming bij.

Er vindt ook een verschuiving plaats in de bevoegdheidsverdeling tussen provincies onderling ten aanzien van de vergunningverlening voor Natura 2000-gebieden. Onder de huidige regelgeving zijn GS bevoegd van de provincie waarin het Natura 2000-gebied geheel of grotendeels is gelegen. Na inwerkingtreding van de Wnb zijn echter bevoegd GS van de provincie waarin het project of handeling wordt gerealiseerd of verricht. Dit is een verheldering van de verdeling van de bevoegdheid.

Ook de bevoegdheden voor de uitvoering van de regels over houtopstand worden overgeheveld van het Rijk naar de provincies. Bij GS moet een melding worden ingediend voordat een houtopstand wordt geveld en GS kunnen ontheffing verlenen van de herplantplicht.

Met deze wijzigingen is de hoofdregel dat GS het bevoegd gezag is voor het toestaan van projecten onder zowel gebiedsbescherming, soortenbescherming als houtopstanden.

3. Natuurvisies en de intrinsieke waarde van de natuur

Onder de Nbw moet het Rijk een natuurbeleidsplan opstellen met de hoofdlijnen voor het nationaal beleid van, kort gezegd, de natuurbescherming. Onder de Wnb bestaat een vergelijkbaar instrument, namelijk een nationale natuurvisie. Dit nieuwe beleidsdocument is echter niet één-op-één hetzelfde, aangezien (i) meer onderwerpen hierin moeten worden geregeld en (ii) er rekening moet worden gehouden met de bevoegdheidsverdeling met de provincies. Provinciale Staten van de provincies moeten namelijk ook provinciale natuurvisies opstellen, waarin het provinciale beleid ten aanzien van natuurbescherming wordt opgenomen. Het belang van deze natuurvisies is nog niet duidelijk.

Verder is de Wnb aangevuld met een bepaling ter bescherming van de intrinsieke waarde van de natuur. Het bepaalt dat de wet is gericht op (i) natuurbescherming en ontwikkeling, (ii) doelmatig beheer, gebruik en ontwikkeling van natuur voor de vervulling van maatschappelijke functies en (iii) behoud en beheer van waardevolle landschappen. Een bestuursorgaan moet bij de uitoefening van zijn bevoegdheden oog houden voor deze doelen van de Wnb. De consequentie van deze doelbepaling moet nog worden bezien, maar zal naar verwachting in ieder geval een rol spelen bij de invulling van de genoemde natuurvisie en de in de wet opgenomen zorgplicht.