Hand in hand met de Omgevingswet treedt begin 2022 de Wet kwaliteitsborging (Wkb) in werking. Werk je binnen of voor de gemeente en/of heb je iets met bouw te maken? Dan ga je wat van de nieuwe wet merken. Wat precies en hoe ga je hier slim mee om – Wkb-expert Mark Konings vertelt er graag meer over.
Eerst even terug naar de theorie. Wat houdt de Wkb in en waarom is deze wet in het leven geroepen? Mark: “Waar het op neerkomt: de overheid wil beter toezicht op kwaliteit in de bouw. Bouwwerken moeten voldoen aan bepaalde eisen op het gebied van veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid, energiezuinigheid en milieu. Ook eigenaren en gebruikers willen goede brandveiligheidsvoorzieningen, daglicht en een laag energieverbruik. De Wkb heeft als doel dat aannemers, nog meer dan nu het geval is, zélf verantwoordelijkheid voor die kwaliteitseisen gaan nemen.”
Kort door de bocht ‘hakt’ de Wkb het bouwproces in tweeën: voor de ruimtelijke component (toets aan omgevingsplan en -veiligheid) moet je nog altijd bij de gemeente zijn, het bouwtechnische onderdeel wordt belegd bij private partijen.
Met andere woorden: een groot deel van het bouwtoezicht zoals gemeenten dat nu doen, wordt een taak van marktpartijen. “Deze partijen (opdrachtgever, architect, adviseur of aannemer) moeten hiervoor zelf ‘kwaliteitsborgers’ aanwijzen. Die voeren controles uit, schrijven risicoplannen en dienen deze in bij de gemeente. Hiervoor hebben ze een meldingsplicht. De gemeente doet hier straks – enigszins kort door de bocht en afhankelijk van de keuzes die ze maken – alleen nog een ‘papieren check’ op.”
Om een geschikte onafhankelijke partij aan te wijzen, kijken opdrachtgevers naar de expertise en het ‘instrument’ dat de kwaliteitsborger gebruikt. “Dit instrument moet je zien als een soort werkwijze – een systeem waarmee kwaliteitsborgers beoordelen of een bouwwerk voldoet aan de bouwregelgeving. Dit instrument moet wettelijk zijn toegestaan. Dit kan alleen via een officiële erkenningsregeling of certificering.”
Er zijn vooralsnog vier tijdelijk toegestane instrumenten die aannemers kunnen inschakelen:
KiK (KOMO)
Met een rapport verkregen op basis van deze instrumenten toon je aan te voldoen aan alle wet- en regelgeving in bouw, infrastructuur én private kwaliteitseisen. “Als het straks naar behoren werkt, geeft dit opdrachtgevers de onmisbare bewijslast die nodig is voor groen licht van de overheid om gebouwen in gebruik te mogen nemen.”
Voor de duidelijkheid: de nieuwe werkwijze betekent niet dat de overheid afstand doet van haar rol als bevoegd gezag. “Gemeenten mogen nog steeds verhinderen dat bouwwerken in gebruik worden genomen. Ook gaat deze stelselwijziging in ieder geval de komende drie jaar alleen in voor de ‘simpele’ bouwwerken met beperkte veiligheidsrisico’s. Denk aan bepaalde bedrijfsgebouwen, grondgebonden woningen en kleine fiets- en voetgangersbruggen. Voor bijvoorbeeld appartementen geldt voorlopig het oude regime.”
De Wkb heeft grote gevolgen voor iedereen die een rol heeft in de bouw
en het toezicht hierop, de manier waarop dit wordt uitgevoerd en door wie. “Het speelveld verandert. Er komen rollen bij, taken vallen weg. Het is tijd voor zowel gemeenten als de huidige generatie toezichthouders en kwaliteitsborgers om zich hierop voor te bereiden.
