Over enkele dagen eindigt de werking van de Regeling fosfaatreductieplan 2017. Met de uitvoering en de resultaten van de Regeling is de weg vrij gemaakt voor de invoering van het stelsel van fosfaatrechten. Alles is er op gericht om per 1 januari 2018 - via wijziging van de Meststoffenwet - voor melkvee- en melkveeopfokbedrijven fosfaatrechten in te voeren. Hoe gaat dit in zijn werk?
Fosfaatreductie
De Regeling fosfaatreductieplan 2017 is een tijdelijke noodmaatregel om de fosfaatproductie door melkvee beneden het geldende fosfaatproductieplafond te brengen. De overschrijding van deze aan de geldende derogatiebeschikking verbonden voorwaarde stond namelijk in de weg aan invoering van het stelsel van fosfaatrechten. De gratis uitgifte van verhandelbare vermogensrechten wordt gezien als ontoelaatbare staatssteun in een situatie waarin sprake is van overtreding van regelgeving. De Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (mevrouw Schouten) geeft aan dat de beoogde reductiedoelstelling is bereikt. Staatssteunperikelen staan niet langer in de weg aan invoering van fosfaatrechten. De Europese Commissie ligt dan ook niet langer dwars.
De Regeling fosfaatreductieplan 2017 heeft vanwege haar voor veel melkveebedrijven ingrijpende karakter geleid tot een enorme toevloed aan procedures. Die eindigen niet op 1 januari 2018. Er lopen immers nog hoger beroepsprocedures tegen vonnissen van de Voorzieningenrechter van de rechtbank Den Haag. En voor bedrijven die - via de zogeheten lichte toets - tijdelijk buiten de werking van de Regeling zijn gesteld, krijgen de procedures een vervolg in bezwaar- en beroepsprocedures tegen heffingsbeschikkingen. Uiteindelijk zal het College van Beroep voor het bedrijfsleven een oordeel moeten vellen over de juridische houdbaarheid van de Regeling. De Regeling zal dus nog lang naweeën hebben: niet alleen op bedrijfsniveau, maar zeker ook in gerechtelijke procedures.
Fosfaatrechten
Het stelsel van fosfaatrechten is volgens de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit nodig om te borgen dat de fosfaatproductie door melkvee beneden het toegestane fosfaatplafond blijft. Alleen dan bestaat kans op het verkrijgen van een nieuwe derogatie van de Nitraatrichtlijn. Het ziet er naar uit dat het nog tot april 2018 zal duren vóórdat hierover duidelijkheid volgt (brief van minister Schouten aan de Tweede Kamer van 20 december 2017). Inzet daarbij is om de invulling van de nieuwe derogatie minimaal gelijk te laten zijn aan de huidige: 250 of 230 kilogram stikstof uit graasdiermest per hectare per jaar op bedrijven met minimaal 80% grasland. Het is afwachten welk resultaat in Brussel kan worden geboekt. De Kamerbrief van 20 december 2017 bevat overigens meer lezenswaardig nieuws. Het meest opvallende is dat de Minister uitspreekt dat fosfaatrechten (en overigens ook varkens- en pluimveerechten) fiscaal afschrijfbaar zijn. Dat is daarmee dan duidelijk.
Invoering
De Wet fosfaatrechten melkvee gaat bij de invoering daarvan onmiddellijk op in de Meststoffenwet. Vanaf 1 januari 2018 kent die wet (in artikel 21b) het verbod in een kalenderjaar meer dierlijke meststoffen met melkvee, uitgedrukt in kilogrammen fosfaat, te produceren dan het op het bedrijf rustende fosfaatrecht. De toekenning van fosfaatrechten vindt zijn grondslag in artikel 23 lid 3. De Minister stelt de omvang van het fosfaatrecht vast. Dat gebeurt in beschikkingen die door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland in de periode 2 tot en met 14 januari 2018 worden verstuurd. Zoals het er nu naar uitziet worden ook beschikkingen gestuurd naar bedrijven die geen rechten toegekend krijgen omdat zij geen dierbezetting hadden op 2 juli 2015. Tegen al deze beschikkingen staat rechtsbescherming open. Gedurende een periode van 6 weken na verzending kan daartegen bezwaar worden aangetekend. Tegen de beslissing op dit bezwaar staat beroep open bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven. Ik verwacht dat van deze rechtsbeschermingsmogelijkheden opnieuw veelvuldig gebruik zal worden gemaakt. Voor melkvee- en opfokbedrijven staat er immers veel op het spel.
De handel in fosfaatrechten zal vanaf medio januari worden opengesteld. Dat zal dus nog niet meteen gebeuren. De knelgevalvoorziening zal voor zover nu bekend - worden open gesteld tot 1 april 2018. Dat geldt ook voor de in- en uitschaarregeling. De ingangsdatum van de openstelling is nog niet bekend. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor de precieze inhoud van de knelgevallen-AMvB. Opvallend is dat juist de uitvoeringsregelgeving nog ontbreekt. Ongetwijfeld is die voorbereid, maar in een wetgevingsproces dat zo lang heeft geduurd, had mogen worden verwacht dat de sector tijdig zou zijn geïnformeerd.
Op naar 2018
Vóór 1 januari 2018 staat er nog het een en ander te gebeuren om invoering van het stelsel van fosfaatrechten te realiseren. Vanaf 2 januari 2018 krijgen melkveebedrijven duidelijkheid over de omvang van het fosfaatrecht voor hun bedrijf. Daarmee gaat de groeiregulering van de melkveehouderij in Nederland een belangrijke en ingrijpende nieuwe fase in.
