Het vestigen van een voorkeursrecht op grond van de Wet voorkeursrecht gemeenten (Wvg) is weer in trek. Steeds vaker maakt de overheid weer gebruik van dit instrument om zich een betere positie op de grondmarkt te verschaffen en prijsopdrijving te beperken. Naar verwachting zal wederom een verschuiving gaan plaatsvinden in het soort procedures dat hierover gevoerd wordt.
De wet voorkeursrecht gemeenten
Gemeenten, provincies en de minister van IenM kunnen op grond van de Wet voorkeursrecht gemeenten een voorkeursrecht vestigen op gronden waaraan een nieuwe, niet-agrarische, bestemming is toegedacht en waarvan het gebruik afwijkt van het toegedachte gebruik. Een eigenaar die zijn met een voorkeursrecht belaste gronden wil verkopen, moet die gronden eerst aanbieden aan de overheid die het voorkeursrecht heeft gevestigd.
Revival
Tot 2008 was het voorkeursrecht een populair instrument. Begrijpelijkerwijs is het instrument sinds de economische crisis minder ingezet, maar de praktijk wijst uit dat het instrument weer in populariteit toeneemt.
Zo heeft bijvoorbeeld de gemeente
Terneuzen
onlangs een voorlopig voorkeursrecht gevestigd op gronden met opstallen in het plangebied Othene Zuid, de jongste nieuwbouwwijk van Terneuzen. Ook de gemeenten
Werkendam
,
Horst aan de Maas
,
Noordenveld
en
Westland
hebben eerder dit jaar voorkeursrechten gevestigd. Laatstgenoemde gemeente heeft dat gedaan ten laste van gronden die zijn aangeduid als toekomstige onderzoekslocatie voor woningbouw met bijbehorende voorzieningen.
Procedures
Uit het vestigen van een voorkeursrecht kunnen verschillende procedures volgen, zoals een procedure tegen het besluit zelf, maar ook een procedure tot vaststelling van de prijs indien de grondeigenaar en de overheid het daarover niet eens worden. Tot de economische crisis werden veel procedures gevoerd over de nietigheid van rechtshandelingen die afbreuk doen aan de gemeentelijke voorkeurspositie. Tijdens de economische crisis werden die procedures nog nauwelijks gevoerd en werden vooral procedures gevoerd waarin eigenaren gedwongen overname door de overheid vorderde. Met het aantrekken van de markt valt te verwachten dat hierin opnieuw een verschuiving zal plaatsvinden.
Het voorkeursrecht in de Omgevingswet
Het is de bedoeling dat de Wet voorkeursrecht gemeenten verdwijnt en dat het instrument wordt opgenomen de Omgevingswet. In de conceptversie van de Aanvullingswet grondeigendom is voorzien in de toevoeging van een nieuw hoofdstuk 9 aan de Omgevingswet, getiteld Voorkeursrecht. Er wordt daarbij van de gelegenheid gebruik gemaakt om een aantal wijzigingen door te voeren. Van de ontwikkelingen rondom de Omgevingswet (waarin ook het onteigeningsrecht en de gedoogplichten zullen worden opgenomen) houden wij u vanzelfsprekend via dit blog op de hoogte.
