De Omgevingswet komt eraan. Hoe vindt de overgang plaats van de thans vigerende ruimtelijke plannen naar één gebiedsdekkend omgevingsplan. Wat zijn de opties van ruimtelijke plannen waarvan de 10-jaren termijn verloopt voordat de Omgevingswet in werking treedt? In dit artikel worden de opties voor u op een rijtje gezet.
Inleiding
De Omgevingswet treedt naar verwachting in 2018 in werking. Gemeenten kunnen te maken krijgen met een nieuwe actualisatieronde van vigerende bestemmingsplannen, die binnenkort 10 jaar geleden zijn vastgesteld, en waarvan de termijn verloopt voordat de Omgevingswet in werking treedt.
In het overgangsrecht dat wordt opgenomen in de Invoeringswet Omgevingswet zal worden bepaald dat alle bestaande bestemmingsplannen en beheersverordeningen worden aangemerkt als onderdeel van één omgevingsplan. Dat betekent dat gemeenten al direct bij de inwerkingtreding van de Omgevingswet formeel beschikken over één gebiedsdekkend omgevingsplan met een groot deel van de regels die nu binnen de gemeente gelden.
Er is nog niet bekend of dit overgangsrecht ook geldt voor bestemmingsplannen ouder dan 10 jaar. De verwachting is dat deze plannen hun rechtskracht zullen behouden. Door ook deze bestemmingsplannen juridisch gezien gelijk te stellen met het omgevingsplan, wordt de rechtszekerheid gediend. Daarnaast is nog niet bekend binnen welke termijnen deze (omgezette) omgevingsplannen moeten voldoen aan de eisen van de Omgevingswet in de vorm van een formeel omgevingsplan.
In onderstaande tabel zijn schematisch de verschillende opties weergegeven voor bestemmingsplannen en beheersverordeningen die geactualiseerd dienen te worden. Daarbij is gekeken wat in de tussenliggende periode tot aan de inwerkingtreding van de Omgevingswet gedaan kan worden zodat u als gemeente beschikt over actuele ruimtelijke plannen die omgezet kunnen worden in een omgevingsplan. Tevens worden in het schema de voor- en nadelen benoemd.
Waar geregeld?
Proces
Overwegingen / Voordelen
Risicos / Nadelen
Verlengingsbesluit
Artikel 3.1 lid 3 Wro
Artikel 8:2 Wro
artikel 9.1.4 sub 2 Invoeringswet Wro
Verlengingsbesluit dient gemotiveerd te worden: is plan in overeenstemming met goede ruimtelijke ordening? Daarnaast kunnen nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen niet worden meegenomen.
Op het verlengingsbesluit is de uniforme openbare voorbereidingsprocedure van de Algemene wet bestuursrecht niet van toepassing.
Na het nemen van het verlengingsbesluit door de gemeenteraad kan bezwaar worden gemaakt bij de gemeenteraad door belanghebbenden. Vervolgens kan beroep worden ingesteld bij de Afdeling bestuursrechtspraak Raad van State.
Lage kosten bij het nemen van een verleningsbesluit.
Het nemen van een verlengingsbesluit vergt weinig voorbereiding.
Een verlengingsbesluit kan snel worden genomen.
De huidige, vigerende regeling blijft intact.
Een verlengingsbesluit is niet van toepassing op bestemmingsplannen die vóór 1 juli 2008 als ontwerp ter inzage zijn gelegd (artikel 9.1.4 sub 2 Invoeringswet Wet ruimtelijke ordening).
Daarnaast is een verlengingsbesluit niet van toepassing op bestemmingsplannen die tussen 1 juli 2008 en 1 januari 2010 zijn vastgesteld en niet voldoen aan de digitaliseringseisen zoals opgenomen in paragraaf 1.2 Besluit ruimtelijke ordening.
Indien bestemmingsplannen niet meer actueel zijn is het niet wenselijk om een verlengingsbesluit te nemen.
Bestemmingsplan
Artikel 3.1 jo. artikel 3.8 Wro
Artikel 3.1.1 Bro
Afdeling 3.4. Awb
Voorafgaand aan de wettelijke procedure vindt vooroverleg plaats. Op het bestemmingsplan is de uniforme openbare voorbereidingsprocedure van toepassing (afdeling 3.4 Algemene wet bestuursrecht juncto artikel 3.8 Wet ruimtelijke ordening). Dit betekent dat door een ieder zienswijzen ingediend kunnen worden. Na vaststelling van het bestemmingsplan door de gemeenteraad kan vervolgens beroep worden ingediend bij de Afdeling bestuursrechtspraak Raad van State door belanghebbenden.
Sprake van actuele, digitale bestemmingsplannen.
Nieuwe ontwikkelingen kunnen worden meegenomen.
Hoge kosten voor opstellen bestemmingsplannen, dat op korte termijn een verouderd instrument is.
Lange procedure (circa 0,5-1 jaar).
Beheersverordening
Artikel 3.38 Wro
Geen procedureregels voor de voorbereiding.
Bestuursrechtelijke rechtsbescherming tegen de vaststelling van een verordening door de gemeenteraad is uitgesloten (
artikel 8:3 lid 1
sub a Algemene wet bestuursrecht).
Beroep kan wel indirect bij bestuursrechter aan de orde komen, via beroep tegen een verleende omgevingsvergunning.
Ook de weigering om een bestemmingsplan vast te stellen is appellabel.
Weinig voorbereiding en daardoor lagere kosten (afhankelijk van insteek beheersverordening).
Geen procedureregels voor de voorbereiding van een beheersverordening. Dit betekent tijds- en kostenbesparing.
Geen beroepsmogelijkheid tegen de vaststelling van een beheersverordening.
Sprake van een digitale (objectgerichte) beheersverordening.
Indien gebruik wordt gemaakt van de bestaande plankaarten en voorschriften is geen sprake van een echt digitaal plan.
Wijzigingsbevoegdheden en uitwerkingsplichten mogen niet opgenomen worden.
Ruimtelijke ontwikkelingen kunnen niet worden meegenomen in een beheersverordening.
Omgevingsplan (bestemmingsplan verbrede reikwijdte)
Artikel 7 Besluit uitvoering Crisis- en herstelwet
Artikel 2.4 Chw
Twee keer per jaar wordt het Besluit uitvoering Crisis- en herstelwet aangepast (1 maart, 1 oktober). Gemeente kan een aanvraag indienen om een bestemmingsplan met verbrede reikwijdte op te stellen.
Bestemmingsplanprocedure blijft hetzelfde, hierbij wordt verwezen naar het onderdeel bestemmingsplan.
Er kan een verlengde looptijd voor een bestemmingsplan met verbrede reikwijdte worden aangevraagd voor bijvoorbeeld een maximale geldingsduur van 20 jaar.
Er kunnen beleidsregels en andere regels die gevolgen hebben voor de fysieke leefomgeving in een bestemmingsplan met verbrede reikwijdte worden opgenomen. Dit leidt tot integratie van regelingen.
De eventuele onderzoeksverplichting kan naar een volgende fase (bijvoorbeeld de vergunningfase worden doorgeschoven). Ook andere zaken die op dit moment niet of lastig in een bestemmingsplan kunnen worden vastgelegd kunnen hierin worden opgenomen (bijvoorbeeld duurzaamheid of bepaalde milieuknelpunten).
Voorwaarden zijn opgenomen wanneer een ontwikkeling als voorzienbaar wordt beschouwd in het kader van planschade.
Aan de digitaliseringsvereisten zoals opgenomen in de landelijke RO-Standaarden hoeft niet voldaan te worden. Wel moet het bestemmingsplan met verbrede reikwijdte elektronisch op een algemeen toegankelijke wijze beschikbaar wordt gesteld op een door de raad te bepalen internetadres (weblocatie).
Er is nog geen blauwdruk voor het opstellen van een Omgevingsplan. Een dergelijk plan is een soort experiment.
Extra kosten voor opstellen bestemmingsplan verbrede reikwijdte. Maar op lange termijn zullen deze kosten juist meevallen.
Lange procedure (circa 0,5-1 jaar).
Een aanvraag voor een bestemmingsplan met verbrede reikwijdte moet vooraf worden goedgekeurd (op voordracht van Onze Minister van Infrastructuur en Milieu (artikel 2.4 Crisis- en herstelwet).
Niets doen
Artikel 3.1 lid 4 Wro
-
Kost geen tijd en geld om een plan op te stellen.
Afhankelijk van de datum van inwerkingtreding van de Omgevingswet kunnen er geen leges meer worden ingevorderd vanaf 10 jaar na vaststelling van het betreffende bestemmingsplan.
Het is nog niet bekend binnen welke termijn omgezette plannen moeten voldoen aan de eisen van de Omgevingswet in de vorm van een formeel omgevingsplan.
Conclusie
Afhankelijk van het verloop van de termijnen van de huidige plannen (bestemmingsplan of beheersverordening gelden 10 jaar) kan een van bovengenoemde opties worden ingezet.
Het verdient aanbeveling om de stand van zaken van uw ruimtelijke plannen inzichtelijk te maken en uw organisatie en proces nu al voor te bereiden op het vaststellen van een omgevingsplan. Ons kantoor is al volop bezig met het opstellen van en begeleiden van gemeenten bij een bestemmingsplan met verbrede reikwijdte. Indien gewenst kunnen wij hierover met u in gesprek gaan om te bezien wat in uw situatie de beste optie is.
Door Tonnaer
