DAEB: Dienst van algemeen economisch belang.
DAS: Zie Dynamisch aankoopsysteem. Wet: § 2.2.3.4 Aanbestedingswet 2012.
DBFMO: Design, Built, Finance, Maintain, Operate. Dergelijke contracten omvatten het ontwerp (Design), de bouw (build), financiering (finance), het (technisch) beheer en onderhoud (maintain) en de levering van diensten en producten of ‘exploitatie’ na oplevering (operate). Lit: Van der Horst en Schenk 2018: par. 7.8.7.7. Algemene Rekenkamer 2012-2013.
Deelbaar: Een overheidsopdracht is deelbaar wanneer de verschillende onderdelen niet onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden en de opdracht dus in beginsel ook door meerdere ondernemers kan worden uitgevoerd in de zin van HvJ EU 4 mei 2017 in zaak C-387/14 (Esaprojekt sp. z o.o.). Wet: Art. 2.12b lid 3 Aanbestedingswet 2012. Jur: HvJ EU 6 mei 2010 in zaak C-145/08 (Club Hotel Loutraki AE), r.o. 48: “Uit de rechtspraak van het Hof blijkt dat in het geval van een gemengde overeenkomst waarvan de verschillende onderdelen volgens de bewoordingen van de aankondiging van de opdracht onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden en dus een ondeelbaar geheel vormen, de betrokken transactie voor de juridische kwalificatie ervan in haar geheel als een eenheid moet worden onderzocht en moet worden beoordeeld op basis van de regels die van toepassing zijn op het onderdeel dat het hoofdvoorwerp of het overwegende element van de overeenkomst vormt […].”
Deelopdracht: Nadere overeenkomst op basis van een raamovereenkomst. Wet: Art. 2.15 lid 3 Aanbestedingswet 2012.
Derde landen (1): Niet EU-lidstaten die partij zijn bij de Overeenkomst inzake overheidsopdrachten (PbEG L 1994, 336) of andere internationale overeenkomsten waaraan de Europese Unie gebonden is. Wet: Art. 2.115 lid 3 Aanbestedingswet 2012.
Derde landen (2): Niet EU-lidstaten waarmee de Europese Gemeenschappen geen multilateraal of bilateraal verdrag hebben gesloten. Wet: Art. 3.76 lid 1 Aanbestedingswet 2012.
Derogerende werking van de redelijkheid en billijkheid: Zie art. 6: 248 lid 2 BW: “Een tussen partijen als gevolg van de overeenkomst geldende regel is niet van toepassing, voor zover dit in de gegeven omstandigheden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn.”
Deskundigheid beoordelingscommissie: De deskundigheid van de personen van de beoordelingscommissie. Jur: Rechtbank Midden-Nederland 27 juli 2018, ECLI:NL:RBMNE:2018:3581, r.o. 2.9: “[…] Dat deze personen (de financieel directeur en extern adviseur), zoals Nidos aanvoert, zeer betrokken bij deze opvang zijn, wil nog niet zeggen dat zij daarmee deskundig zijn om de inschrijvingen in deze aanbestedingsprocedure te beoordelen. Méér heeft Nidos niet toegelicht over de deskundigheid. Dat is te weinig. Dat ieder lid van de beoordelingscommissie een score heeft toegekend en dat deze scores vervolgens zijn gemiddeld, heelt, anders dan Nidos kennelijk meent, het ontbreken van voldoende deskundigheid bij de beoordelingscommissie niet. Een dergelijke maatregel dient er alleen toe om de subjectiviteit die inherent is aan een beoordeling door deskundigen te objectiveren.”
Detailspecificatie gunningscriterium: Nadere specificatie van een gunningscriterium. Jur: Gerecht 16 september 2013 in zaak T-402/06 (Spanje/Commissie), r.o. 72: “De rechtspraak heeft weliswaar geen totaal en absoluut verbod erkend voor de aanbestedende dienst om na het verstrijken van de termijn voor indiening van de aanbiedingen een gunningscriterium dat van tevoren aan de inschrijvers is bekendgemaakt meer gedetailleerd te specificeren, doch dit neemt niet weg dat een dergelijke specificering achteraf enkel mogelijk is indien drie cumulatieve voorwaarden strikt worden nageleefd. […]”
Deugdelijk geborgd systeem: Een deugdelijk geborgd beoordelingssysteem. Jur: Rechtbank Noord-Holland 11 februari 2016, ECLI:NL:RBNHO:2016:734, r.o. 4.3: “Met Hedera is de voorzieningenrechter van oordeel dat, indien personen binnen het inkoopteam voorafgaand aan de beoordeling van de kwaliteit op de hoogte waren van de verschillende geoffreerde prijzen en zij zich daardoor mede (kunnen) hebben laten sturen, dit in beginsel een schending kan opleveren van het transparantiebeginsel, in die zin dat de objectiviteit van de beoordeling dan in het geding is en er geen sprake is van een deugdelijk geborgd systeem. De voorzieningenrechter is evenwel van oordeel dat in deze zaak niet is gebleken van enige vooringenomenheid, van sturing van de scores of van een ondeugdelijk geborgd beoordelingssysteem. […]”
Deugdelijke motivering: Een adequate motivering. Jur: Rechtbank Rotterdam 3 december 2014, ECLI:NL:RBROT:2014:9809, r.o. 4.6: “Naar voorlopig oordeel zijn de door de gemeente Rotterdam in haar afwijzingsbrief gebezigde termen als “omslachtiger,” “minder duidelijk,” “minder relevant,” en “minder helder en volledig” niet objectief, althans niet zonder meer. Deze termen geven immers slechts aan dát een inschrijving op enig onderdeel minder goed is. Een deugdelijke motivering vereist echter dat ook wordt uitgelegd waaróm een inschrijving op enig onderdeel minder goed is. De voorzieningenrechter onderschrijft de stelling van [eiser] dat de motivering van de afwijzing van haar inschrijving in de brief van de gemeente Rotterdam van 2 oktober 2014 niet adequaat is. De daarin gebezigde termen houden slechts een waardeoordeel in zonder dat dit vergezeld gaat van een objectieve onderbouwing daarvan.”
Diensten: Werkzaamheden niet zijnde leveringen en/of werken.
Diensten van algemeen economisch belang: Economische diensten die een publiek belang dienen. Denk bijvoorbeeld aan onrendabele openbaarvervoersdiensten, sociale verzekeringsdiensten, publieke omroepdiensten, enzovoort. Overheidsoptreden bij de uitvoering van deze diensten is noodzakelijk, omdat deze diensten anders niet (vanzelf) door de markt naar maatschappelijk aanvaardbare voorwaarden worden verricht of door de markt zelf worden opgepakt. Er is sprake van enige vorm van marktfalen. Lit: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijk Relaties 2008. Knook 2018: blz. 9 e.v.
Dienstverlener: Eenieder die diensten op de markt aanbiedt. Wet: Art. 1.1 Aanbestedingswet 2012.
Digitale kluis: De kluis (ruimte) in een aanbestedingsplatform, waar de inschrijvingen zich bevinden. Jur: Rechtbank Den Haag 14 februari 2017, ECLI:NL:RBDHA:2017:4897, r.o. 4.2.1: “[…] In het Beschrijvend Document is in paragraaf 4.5.4 immers in heldere bewoordingen beschreven dat de via de TenderNed-portal aan te leveren documenten met behulp van een via TenderNed te verkrijgen sms-transactiecode in een digitale kluis dienen te worden geplaatst en dat de inschrijving pas na deze plaatsing is voltooid en als geldig kan worden aangemerkt. Zulks volgt eveneens uit het als bijlage 16 bij het Beschrijvend Document gevoegde stappenplan en de via de in paragraaf 4.5.1 van het Beschrijvend Document opgenomen links te raadplegen website van TenderNed, met onder meer instructiefilmpjes met het oog op het indienen van een inschrijving. Gelet hierop moet naar het oordeel van de voorzieningenrechter voor een behoorlijk geïnformeerde en normaal oplettende potentiële inschrijver duidelijk zijn geweest welke stappen dienden te worden doorlopen om tot een rechtsgeldige inschrijving via de TenderNed-portal te komen. […]”
Directieleveringen: Goederen en/of diensten, die betrokken zijn van een derde en die door de aanbestedende dienst aan de gecontracteerde inschrijver ter beschikking worden gesteld.
Discretionaire bevoegdheid: De bevoegdheid en vrijheid om in concrete gevallen naar eigen inzicht een besluit te nemen. Jur: Hof Den Haag 1 november 2016, ECLI:NL:GHDHA:2016:3172, r.o. 8: “[…] Het enkel hanteren van niet-realistische prijzen beschouwt het hof binnen de kaders van het voorliggende bestek dus niet als manipulatief omdat die situatie wordt bestreken door de in de Inschrijvingsleidraad opgenomen discretionaire bevoegdheid van de Gemeente om een dergelijke inschrijving al dan niet terzijde te leggen.”
Discriminatieverbod: Verbod om discriminatie naar nationaliteit te maken. Richtlijn: Art. 18 lid 1 Richtlijn 2014/24/EU.
Disproportioneel: Niet proportioneel. Niet evenredig, of niet redelijk.
Doelmatig: Effectief en efficiënt.
Doorgelegde aanbestedingsplicht: Zie Doorleggen aanbestedingsplicht.
Doorleggen aanbestedingsplicht: Een aanbestedende dienst laat in zijn naam een ander een aanbestedingsprocedure uitvoeren. Jur: HvJ EG 12 juli 2001 in zaak C-399/98 (Ordine degli Architetti e.a.), het ‘Scala-arrest’, r.o. 100: “Dat betekent niet, dat de richtlijn in geval van aanleg van een infrastructurele voorziening slechts wordt nageleefd, indien het gemeentebestuur zelf de in deze richtlijn omschreven aanbestedingsprocedures toepast. Het nuttig effect daarvan zou evengoed worden verzekerd, indien het gemeentebestuur op grond van de nationale wetgeving de exploitant-vergunninghouder door middel van de met hem gesloten overeenkomsten kon verplichten de overeengekomen werken uit te voeren volgens de in de richtlijn omschreven procedures, zulks ter vervulling van de verplichtingen die dienaangaande krachtens de richtlijn op het gemeentebestuur rusten. […]”
Doorwerking: Het doorwerken van de aanbestedingsregels na of buiten de aanbestedingsprocedure. Jur: Rechtbank Oost-Brabant 3 mei 2018, ECLI:NL:RBOBR:2018:2237, r.o. 4.6: “[…] Dat de overeenkomst tot stand is gekomen via een aanbestedingsprocedure betekent niet dat die bepalingen en beginselen ook nog doorwerken in de contractfase, zoals Humanitas betoogt. Strekking van de Aanbestedingswet en de beginselen van het aanbestedingsrecht is om de aanbestedingsprocedure zo eerlijk mogelijk te laten verlopen. Die procedure is inmiddels afgerond. Voor de contractfase gelden andere waarborgen, zoals de aanvullende en beperkende werking van de redelijkheid en billijkheid (artikel 6:2 en 6:248 BW).”
Doorzichtigheidsbeginsel: (Oude) term voor het transparantiebeginsel.
Drempelbedragen: Financiële bedragen ter bepaling of een opdracht Europees moet worden aanbesteed. De drempelbedragen worden tweejaarlijks per EU-verordening gewijzigd. De eerstvolgende wijziging is voorzien in december 2019. Wet: Artt. 2.1, 2a.2 en 3.8 Aanbestedingswet en art. 2.3 Aanbestedingswet op defensie- en veiligheidsgebied.
Dringende redenen: Zie Urgente redenen.
Duidelijk grensoverschrijdend belang: (Het) belang bij een (overheids)opdracht van/voor uit andere lidstaten afkomstige ondernemers. Jur: HvJ EU 6 oktober 2016 in zaak C-318/15 (Tecnoedi Costruzioni), r.o. 22: “Benadrukt moet in dit verband worden dat het bestaan van een duidelijk grensoverschrijdend belang niet louter hypothetisch kan worden afgeleid uit bepaalde gegevens die – in abstracto bezien – aanwijzingen daarvan zouden kunnen opleveren, maar dat dit belang op positieve wijze dient te blijken uit de beoordeling – in concreto – van de opdracht in kwestie. Inzonderheid kan de verwijzende rechter niet slechts een aantal elementen aan het Hof overleggen op basis waarvan niet kan worden uitgesloten dat sprake is van een duidelijk grensoverschrijdend belang, maar hij moet juist de gegevens verstrekken waaruit dit grensoverschrijdend belang blijkt.” Lit: Van der Horst en Schenk 2018: par. 6.13.
Duur van de overeenkomst: De tijd begrepen vanaf de aanvang van de overeenkomst tot het einde van de (raam-)overeenkomst. Zie ook Looptijd.
Duurzaamheid: Een containerbegrip dat bijvoorbeeld betrekking kan hebben op het beperken van giftige uitstootgassen (CO2), zuinig omgaan met natuurlijke hulpbronnen of (her)gebruik van duurzame materialen. Duurzaamheid moet uiteindelijk leiden tot een ontwikkeling waarbij de huidige generatie in de noden voorziet zonder de mogelijkheden daartoe voor de volgende generatie te beperken. Lit: Buying Green 2016.
Dwangsom: Dwangsom die kan worden gevorderd en door een rechter kan worden opgelegd ter zake van de (juiste) nakoming van rechterlijke uitspraken. Jur: Rechtbank Den Haag 30 januari 2015, ECLI:NL:RBDHA:2015:929, r.o. 4.8: “Oplegging van een dwangsom, als stimulans tot nakoming van de te geven beslissing, is aangewezen. Hierbij zal worden bepaald dat de dwangsom vatbaar is voor matiging door de rechter, voor zover handhaving daarvan naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn, mede in aanmerking genomen de mate waarin aan de veroordeling is voldaan, de ernst van de overtreding en de mate van verwijtbaarheid daarvan.”
Dwingend recht: Privaatrecht waar niet van kan worden afgeweken door (contracts)partijen.
Dwingende redenen van algemeen belang: Redenen als gevolg waarvan de aanbestedende dienst kan afzien van toepassing van de uitsluitingsgronden ex art. 2.86 en/of art. 2.87 Aanbestedingswet 2012. Wet: Art. 2.88 Aanbestedingswet 2012.
Dwingende spoed: Een van de voorwaarden waaronder een onderhandelingsprocedure zonder aankondiging kan plaatsvinden, wanneer door die dwingende spoed de termijnen van de openbare procedure, de niet-openbare procedure of de mededingingsprocedure met onderhandeling niet gevolgd kunnen worden. Wet: Art. 2.32 lid 1 sub c en art. 3.36 lid 1 sub d Aanbestedingswet 2012. Jur: HvJ EG 18 november 2004 in zaak C-126/03 (Commissie/Duitsland), r.o. 23: “[…] Voor toepassing van artikel 11, lid 3, sub d, van deze richtlijn moet dus aan drie voorwaarden zijn voldaan: een onvoorziene gebeurtenis, dwingende spoed die onverenigbaar is met de inachtneming van de voor andere procedures geldende termijnen, en een oorzakelijk verband tussen de onvoorziene gebeurtenis en de daaruit voortvloeiende dwingende spoed […] Zoals in punt 22 van het onderhavige arrest is vastgesteld had de stad München in casu een versnelde niet-openbare procedure kunnen volgen […] Daaruit volgt dat de Bondsrepubliek Duitsland niet heeft bewezen dat er sprake was van een situatie van dwingende spoed.” Lit: Van der Horst en Schenk 2018: par. 9.8.2.4.
Dwingende uitsluitingsgronden: De dwingende uitsluitingsgronden, die moeten worden toegepast en die o.a. betrekking hebben op activiteiten op het gebied van terroristische misdrijven, kinderarbeid en mensenhandel. Naast dwingende uitsluitingsgronden zijn er ook facultatieve uitsluitingsgronden. Wet: Art. 2.86 Aanbestedingswet 2012. Jur: Rechtbank Rotterdam 4 februari 2014, ECLI:NL:RBROT:2014:692, r.o. 4.5: “[…] Aangenomen kan worden dat dit dus niet alleen geldt voor de verplichte en facultatieve uitsluitingsgronden (art. 2.86 en 2.87 Aanbestedingswet 2012), maar ook voor ‘andere’, op grond van rechtspraak van HvJ EU toegestane uitsluitingsgronden […].”
Dynamisch aankoopsysteem: Een elektronisch proces voor het doen van gangbare aankopen van werken, leveringen of diensten, waarvan de kenmerken wegens de algemene beschikbaarheid op de markt voldoen aan de behoeften van de aanbestedende dienst of het speciale-sectorbedrijf, dat is beperkt in de tijd en gedurende de gehele looptijd openstaat voor ondernemers die aan de eisen voor toelating tot het systeem voldoen. Wet: Art. 1.1 en par. 2.2.3.4 Aanbestedingswet 2012. Lit: Van der Horst en Schenk 2018: par. 9.12.
