Wanneer kan een invorderingsbesluit de juridische toets doorstaan?

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft op 3 mei 2017, , een voor toezichthouders waardevolle uitspraak gedaan. Er bestond wisselende jurisprudentie over de vraag aan welke eisen de feitenvaststelling voor het opleggen van een last onder dwangsom en het nemen van het invorderingsbesluit moest voldoen. In deze uitspraak geeft de Afdeling een overzicht van de gestelde eisen.Feitenvaststelling bij oplegging lastAan de orde is het besluit tot oplegging van een last onder dwangsom aan Abengoa, een producent van bio-ethanol. In een voorschrift bij de milieuvergunning is bepaald dat de emissies van de installaties zodanig beperkt moeten zijn dat onder normale bedrijfsomstandigheden ter plaatse van een geurgevoelige locatie geen geur afkomstig van de inrichting waarneembaar is. Het college constateert de overtreding van dit voorschrift en legt een last onder dwangsom op waarin, kort gezegd, is bepaald dat als Abengoa niet aan de last voldoet, zij een dwangsom verbeurt van 100.000,- euro per keer dat zij vijf of meer geurklachten op een geurgevoelige locatie veroorzaakt.De curator van Abengoa betoogt dat bij de vaststelling van de overtreding in het kader van het opleggen van de last de jurisprudentie van de Afdeling inzake de eisen aan de feitenvaststelling bij invorderingsbesluiten in acht moet worden genomen. De Afdeling beslist dat verwijzing naar voornoemde jurisprudentie niet kan baten. De daarin genoemde eisen zijn bedoeld om te waarborgen dat de vaststelling in een invorderingsbesluit dat de last is overtreden en daarmee een dwangsom is verbeurd, controleerbaar en juist is.Feitenvaststelling bij invorderingsbesluitenVervolgens heeft het college verschillende invorderingsbesluiten genomen, in totaal tot een bedrag van 1.200.000,- euro. De vraag is of aan de invordering van de dwangsommen een deugdelijke en controleerbare vaststelling van relevante feiten en omstandigheden ten grondslag ligt. De Afdeling haalt haar jurisprudentie hieromtrent aan en ziet omwille van de deugdelijkheid aanleiding om de eisen thans als volgt te herformuleren:De vaststelling of waarneming van feiten en omstandigheden die leiden tot verbeurte van een dwangsom dient te worden gedaan door een ter zake deskundige medewerker van het bevoegd gezag, door een ter zake deskundige persoon in opdracht van het bevoegd gezag of door een ter zake deskundige persoon wiens bevindingen het bevoegd gezag voor zijn rekening heeft genomen.De vastgestelde of waargenomen feiten en omstandigheden dienen op een duidelijke wijze te worden vastgelegd, zoals in een schriftelijke rapportage of in bepaalde gevallen met foto’s of ander bewijsmateriaal. Duidelijk moet zijn waar, wanneer en door wie de feiten en omstandigheden zijn vastgesteld of waargenomen en welke werkwijze daarbij is gehanteerd. Voor zover de vastgestelde feiten en omstandigheden in een geschrift zijn vastgelegd, dient een inzichtelijke beschrijving te worden gegeven van hetgeen is vastgesteld of waargenomen.Een schriftelijke rapportage dient voorts in beginsel te zijn voorzien van een ondertekening door de opsteller en een dagtekening. Aan het ontbreken van een ondertekening en dagtekening kan worden voorbijgegaan, indien op andere wijze kan worden vastgesteld dat de opsteller van de rapportage degene is die de daarin vermelde feiten en omstandigheden heeft vastgesteld of waargenomen en wanneer die vaststelling of waarneming heeft plaatsgevonden.In dit geval blijkt de feitenvaststelling van de door de rechtbank in stand gelaten invorderingsbesluiten te voldoen aan deze eisen.SlotDeze uitspraak lijkt erop te wijzen dat aan de feitenvaststelling van een overtreding waarna wordt overgegaan tot handhaving minder vergaande eisen worden gesteld dan aan de feitenvaststelling op grond waarvan de dwangsommen worden ingevorderd. Deze laatstgenoemde eisen blijven evenwel genuanceerd en voor meerdere uitleg vatbaar.Deze bijdrage is ook gepubliceerd in de Nieuwsbrief Omgevingsrecht van SDU.