Veel afvalstoffen zijn herbruikbaar. Bij welk productieproces ook, er ontstaan meestal restproducten die voor anderen waarde hebben en die hergebruikt kunnen worden. Vaker dan gedacht zijn die restproducten afvalstoffen en geen bijproduct. Het onderscheid tussen een afvalstof of een bijproduct is van groot belang voor de vraag of de milieuwetgeving wordt overtreden of niet. Of er sprake is van een afvalstof of bijproduct wordt in de rechtspraak beantwoord aan de hand van vier voorwaarden. Aan al die voorwaarden moet zijn voldaan wil er sprake zijn van een bijproduct. Is niet aan alle vier voorwaarden voldaan, dan is er sprake van een afvalstof en ligt een overtreding op de loer. Overtredingen met afvalstoffen worden streng bestraft.Wil er sprake zijn van een bijproduct en niet van een afvalstof dan moet aan de volgende voorwaarden zijn voldaan:het is zeker dat het restproduct zal worden gebruikt;het restproduct kan onmiddellijk worden gebruikt zonder verdere andere bewerking dan die welke bij de normale productie gangbaar is;het restproduct wordt geproduceerd als integraal onderdeel van een productieproces, en;verder gebruik van het restproduct is niet gevaarlijk voor het milieu of de gezondheid van mensen.Een voorbeeld kan verduidelijkend werken. In de intensieve veehouderij waar varkens worden gemest ontstaan grote hoeveelheden drijfmest. Intensieve veehouderijen hebben zelf meestal te weinig grond om die mest te kunnen uitrijden. Zij moeten zich dus van die drijfmest ontdoen. Dat kan op twee manieren, door de mest te verkopen aan landbouwers bij wie het rechtstreeks op het land wordt uitgereden of door de mest te verkopen aan bedrijven met een mestvergistingsinstallatie. In het eerste geval is de mest een bijproduct. Door de afzet aan landbouwers en het uitrijden over landbouwgronden is gebruik ervan zeker, de mest wordt rechtstreeks uitgereden zonder dat die eerst moet worden bewerkt, de mest ontstaat als integraal onderdeel van de intensieve veehouderij en het uitrijden van de mest is niet gevaarlijk voor mens en milieu.Wordt de mest afgezet naar een mestvergistingsinstallatie, dan ligt dat geheel anders. Als er voldoende vraag is vanuit de vergistingsinstallatie, dan is zeker dat de mest hergebruikt gaat worden. De mest kan echter niet onmiddelijk worden gebruikt zonder andere bewerking. De mest wordt immers bewerkt door die tijdens een ingewikkeld proces te vergisten. Aan de tweede voorwaarde wordt dan ook niet voldaan, waardoor de mest een afvalstof is.Wordt een producent verdacht van het met afvalstoffen overtreden van milieuwetgeving of wordt hem om die reden een last onder dwangsom opgelegd, dan is het van belang om steeds weer te kijken of er sprake is van een afvalstof of bijproduct. Is er sprake van een bijproduct, dan wordt de milieuwetgeving niet overtreden. Is er sprake van een afvalstof dan bestaat het gevaar dat hoge boetes of dwangsommen worden opgelegd.
