In oktober 2018 stond op de op Omgevingsweb het artikel Een woonboot is niet langer een schip... En dus voldoet de bestemming niet meer. De essentie was dat met de Wet verduidelijking voorschriften woonboten een woonboot niet langer een schip is maar een drijvend bouwwerk. Gevolg was dat bewoners van woonboten en -arken met (ver)bouwplannen een omgevingsvergunning voor de activiteit bouwen nodig hebben.
In het overgangsrecht van de wet is wel bepaald dat woonboten die op basis van een eerder verleende vergunning of ontheffing van rechtswege beschikken over een omgevingsvergunning voor de activiteit bouwen en eventueel handelen in strijd met de regels van het bestemmingsplan.
Nu de woonboot beschouwd wordt als een bouwwerk, opent dat dan ook mogelijkheden om bij de woonboot vergunningvrije bouwwerken te bouwen? Theoretisch kun je zeggen, nu de woonboot een bouwwerk is, is ook Bijlage II van het Besluit omgevingsrecht, de regels voor het vergunningvrij bouwen, van toepassing. Maar in de praktijk zal het antwoord eerder nee zijn, er zijn nauwelijks
mogelijkheden om vergunningvrij bij een woonboot bouwwerken te plaatsen.
Wij beperken ons tot een bijbehorend bouwwerk. Want de meeste booteigenaren hebben behoefte aan een berging voor opslag van hun spulletjes op de wal.
Het eerste struikelblok is de vraag of er sprake is van erf bij een woonboot. Een erf is immers een al dan niet bebouwd perceel, of een gedeelte daarvan, dat direct is gelegen bij een hoofdgebouw en dat in feitelijk is ingericht ten dienste van het gebruik van dat hoofdgebouw en, voor zover een bestemmingsplan, een beheersverordening van toepassing is, deze die inrichting niet verbieden.
In de meeste gevallen zal alleen de ‘ligplaats’ van de woonboot in het bestemmingsplan zijn aangeduid, in bestemd. Het omliggende water en de oever/wal zal vaak een andere bestemming hebben, (vaar)water en/of verkeersdoeleinden. Dan laat die bestemming een bouwwerk voor de functie wonen/woonboot niet toe en is er niet sprake van een erf, en dus ook niet van achtererfgebied. Dit dan nog los van de vraag of het omringende water of vaste wal tot het eigendom van de booteigenaar behoren.
Maar stel dat er wel sprake is van een erf dan komen we het tweede struikelblok tegen.
Er is, gezien artikel 2, lid onder 3 Bijlage II van het Besluit omgevingsrecht, geen omgevingsvergunning nodig voor een op de grond staand bijbehorende bouwwerk of uitbreiding daarvan in het achtererfgebied. Het achtererfgebied is, eenvoudig gezegd, al het ‘erf achter de denkbeeldige lijn van 1 meter achter de voorgevel van de woonboot en zal dan ook veelal uit water bestaan. De oever/wal waar de woonboot aan afgemeerd is en waar dan het bijbehorende bouwwerk vaak moet komen te staan, is dan het voorerfgebied. Daar mag nu eenmaal niet zonder vergunning worden gebouwd.
Wat nu als achter de woonboot een ponton wordt neergelegd en daar een bijbehorend bouwwerk op geplaatst moet worden en stel dan ook nog dat (een deel van) het water eigendom is van de eigenaar van de woonboot. De vraag die beantwoord moet worden is of deze ponton zonder omgevingsvergunning activiteit bouwen neergelegd mag worden. Is deze ponton dan een bijbehorend bouwwerk als bedoelt in lid 2 van Bijlage II van het Besluit omgevingsrecht (een grond staand bijbehorende bouwwerk of uitbreiding daarvan)? Helaas voor de creatieve geest. En drijvend ponton is geen op de grond staand bouwwerk, en dus niet vergunningvrij. En daarbij speelt dan ook nog het eerste struikelblok, is er wel sprake van erf.
Maar hoe zit dat dan met artikel 3 van Bijlage II van het Besluit omgevingsrecht. Helaas ook dat artikel biedt geen uitkomst want ook hier geldt het criterium een op de grond staand bouwwerk in het achtererfgebied.
De conclusie is dat de eigenaar van de woonboot er qua vergunningvrij bouwen bij hun woonboot, nu dat een ‘officieel’ bouwwerk is, er niet veel mee opgeschoten is. Het vaststaande feit dat een woonboot in water ligt betekent in 99 van de 100 gevallen dat, als er al sprake is van achtererfgebied, dit veelal uit water achter de voorgevel van de woonboot bestaat en de locatie waar het bouwwerk moet komen het voorerfgebied is. En helaas, een bijbehorend bouwwerk zonder vergunning kan en mag niet in het voorerfgebied.
Kan er dan helemaal niets, ook niet met een omgevingsvergunning? Daar is geen antwoord op te geven. Dat is afhankelijk wat het bestemmingsplan voor de locatie aangeeft. Mag op grond van het bestemmingsplan en de bijhorende regels een bijgebouw op de wal worden gebouwd? En zo ja, aan welke andere eisen c.q. bouwregels moet dan worden voldaan?
Kortom: een bijbehorend bouwwerk bij een woonboot zal nagenoeg altijd vergunningplichtig zijn en is de eigenaar van de woonboot afhankelijk van de gemeente of en onder welke condities een omgevingsvergunning kan worden verleend.
Een woonboot is niet langer een schip... En dus voldoet de bestemming niet meer
