Wie is er zo gek om zijn nieuwe huis te bouwen naast een windmolenpark? Niemand. Maar dat kan gebeuren, als er op hetzelfde moment twee principeverzoeken lopen voor hetzelfde stuk grond. Daarom zijn deze conceptaanvragen volgens de wet openbaar, maar pas zodra het complete verzoek is afgehandeld. Moet er nog maar één krabbel worden gezet, dan is het verzoek privé, en weet de ene initiatiefnemer niet van plannen van de ander. Een grijs gebied dat ruimte laat voor lastige situaties.
Rachel Looijenga begon dit najaar als casemanager WABO bij de gemeente Utrechtse Heuvelrug, onder begeleiding van Enno Grasmeijer. Ze studeerde Landschapsarchitectuur en Ruimtelijke Planning en maakte vooral plannetjes voor de leefomgeving. Die krijgen nu een gezicht. “Het is leuk om aan de achterkant te zien wat ik ken vanuit mijn studie. Deze baan kleurt de contouren in. En werpt licht op zaken die beter kunnen, zoals het proces rondom principeverzoeken.”
Aan de tekentafel ontstaan de mooiste bouwplannen die helaas niet altijd passen in het bestemmingsplan. Dit komt doordat het bestemmingsplan conservatief is: het legt de bestaande situatie vast en biedt geen ruimte voor grote afwijkingen. Rachel:
“Natuurlijk kan de gemeente het bestemmingsplan aanpassen of een vergunning afgeven die hiervan afwijkt – maar dit geeft wel gedoe. Als initiatiefnemer moet je een officiële aanvraag indienen en een tijdrovende, dure procedure doorlopen.”
Er is een short cut: het principeverzoek. Een concept vergunningaanvraag waarmee je peilt of de gemeente bereid is om planologisch in te stemmen met je bouwplannen. “Dit werkt zo: je dient je idee in, de gemeente wint advies in over de haalbaarheid en koppelt dit terug. Op basis hiervan beslis jij of je wel of niet door wilt. Keuren ze je verzoek goed, dan krijg je via de juridische weg waarschijnlijk ook groen licht.”
Regelmatig ziet Rachel bij principeverzoeken een addertje onder het gras. “Principeverzoeken zijn in principe openbaar. De gemeente moet de plannen dus delen als een burger of initiatiefnemer hier specifiek om vraagt. Maar zelf deelt de gemeente deze informatie pas als er over de kwestie is besloten. Zolang er nog wordt vergaderd, is dit niet verplicht.”
Het kan dus zijn dat meerdere initiatiefnemers gelijktijdig verzoeken indienen voor hetzelfde stuk grond. “Een voorbeeld. Je wilt een huis bouwen in een buitengebied en dient een principeverzoek in. Tegelijkertijd loopt er voor een andere initiatiefnemer een verzoek binnen hetzelfde gebied voor de aanleg van windmolens. In deze fase ontsluit de gemeente geen data over ingediende principeverzoeken. Krijgen beide groen licht, dan kan dat huis straks pal naast een windmolenpark komen te staan.”
Waarom deelt de gemeente deze informatie niet? “Vooral vanwege privacy. Initiatiefnemers melden zich bij ons met puur een plannetje, het gaat nog niet veel verder dan dat. Met potlood getekend gaan de plannen niemand wat aan. Ook maatschappelijk gezien is het de beste weg om principeverzoeken niet zomaar inzichtelijk te maken. Buurtbewoners kunnen ermee aan de haal gaan of zich er zelfs al tegen verzetten. Dit leidt tot onrust, terwijl er nog niets definitief is.”
Een mogelijke oplossing: transparantie op verzoek. “We zouden kunnen zeggen dat als iemand bij ons informeert over de invulling van een specifiek stuk grond, we dán en alleen tegenover diegene transparant zijn over een mogelijk ander lopend verzoek. Zo blijven de plannen privé en niet-bindend, maar zijn alle betrokken partijen wél op de hoogte en in staat op eerlijke gronden beslissingen te nemen.”
Met de komst van de Omgevingswet is dit vraagstuk misschien al sowieso opgelost. “We gaan naar een open, participatieve aanpak waarbij je al veel vroeger in het proces overlegt met belanghebbenden. Als er dan al plannen liggen lijkt het me logisch deze direct met betrokkenen te delen. Ik zie zelfs een interactieve kaart voor me – bij die stip is een principeverzoek ingediend voor de bouw van een huis. Leuk om over na te denken. Al zal je deze concepten natuurlijk ook moeten beschermen.”
Lees ook: Is een planologisch principeverzoek openbaar en geldt voor gemeente informatieplicht naar derden?
