De relatie tussen klimaatverandering en weersextremen is onmiskenbaar en manifesteert zich sneller dan voorspeld. Het afgelopen voorjaar en de zomer hebben laten zien dat extreem weer maatschappelijke gevolgen heeft. Om verschijnselen als hittestress, wateroverlast en droogte te beperken, is het van belang onze omgeving ‘klimaatadaptief’ te maken. Oplossingen als groenstroken bovenop daken, wegfunderingen die water bergen en tiny forests zullen daarom steeds vaker zichtbaar zijn in ons straatbeeld. Wat gebeurt er momenteel zoal op dit gebied?
Bestuursakkoord klimaatadaptatie
Nu het probleem van weersextremen zich manifesteert op meerdere schaalniveaus en binnen diverse sectoren, liggen de mogelijke maatregelen niet altijd in het bereik van één overheidsinstantie. Om die reden ondertekenden het Rijk, het Interprovinciaal Overleg (IPO), de Unie van Waterschappen (UvW) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) op 20 november 2018 het
Bestuursakkoord klimaatadaptatie
. Hierin hebben partijen onder meer afgesproken opgaven en maatregelen eind 2020 landsdekkend in beeld te brengen via stresstesten, risicodialogen en uitvoeringsagendas. Ook is overeengekomen dat het Rijk gaat investeren in kennisontwikkeling, kennisdeling en pilots en komt er een subsidiemogelijkheid voor regionale maatregelen ter bestrijding van wateroverlast. Om dit laatste te kunnen realiseren wordt de Waterwet gewijzigd.
Nationale klimaatadaptatiestrategie
Het Bestuursakkoord is een volgende stap in een reeks van eerdere afspraken en acties op dit gebied. Op strategisch niveau is er voor de aanpak van klimaatadaptatie een
Nationale klimaatadaptatiestrategie
(NAS) geformuleerd, met bijbehorend uitvoeringsprogramma. Doel van de NAS en het uitvoeringsprogramma is klimaatadaptatie onderdeel te laten worden van alle beleidsstukken en beleidsuitvoering en van alle relevante activiteiten van maatschappelijke organisaties, burgers en bedrijven. Dit past mooi in de visie van de op handen zijnde Omgevingswet, waarmee het mogelijk wordt alle belangen rond de leefomgeving en dus ook klimaatadaptatie integraal af te wegen en mee te nemen in de nationale, provinciale en gemeentelijke omgevingsvisies. De NAS-speerpunten voor de periode 2018-2019 zijn hittestress en lokale hitteplannen, aanvullende maatregelen in de infrastructuur, landbouw en aandacht voor schade die op dit moment niet verzekerbaar is, oplossingen die de natuur kan bieden voor klimaateffecten, klimaatbestendigheid van de gebouwde omgeving en het uitwisselen van kennis en ervaring tussen partijen die zich met klimaatadaptatie bezighouden.
Deltaplannen Ruimtelijke Adaptatie
Om te bereiken dat de ruimtelijke inrichting van Nederland in 2050 zo goed als mogelijk klimaatbestendig en waterrobuust is en overheden vanaf 2020 klimaatbestendig handelen, is er het
Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie
(DRA). Zie voor een uitgebreide bespreking van het DRA
ons eerdere blogbericht
. Het DRA is een gezamenlijk nationaal plan van gemeenten, waterschappen, provincies en het Rijk en bevat voor hen concrete acties. Het is onderdeel van het Deltaprogramma. Het
Deltaprogramma 2019
bevat maatregelen als dijkversterkingen en het nieuwe peilbesluit dat inmiddels is genomen voor het IJsselmeergebied, waarmee we meer zoetwater beschikbaar hebben in tijden van droogte. In het programma voor 2019 krijgt ook de bodemdaling als gevolg van de combinatie van veenafbraak, toenemende belasting op slappe bodems en (toenemende) verlaging van grondwaterstanden aandacht. De Deltacommissaris adviseerde in dit verband om over te gaan tot een nationaal programma bodemdaling. De inzet van het Rijk is om bodemdaling als belangrijke opgave in de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) te verankeren en hiermee richting te geven aan een verdere regionale uitwerking. De ontwerp-NOVI zal naar verwachting begin 2019 verschijnen.
Internationale aanpak
In breder perspectief wordt er aan klimaatadaptatie ook het nodige gedaan. Het
akkoord van Parijs
uit 2015 verplicht staten tot het vergroten van the ability to adapt to the adverse impacts of climate change and foster climate resilience. Om hieraan uitvoering te geven zette Nederland in oktober 2018 in samenwerking met een aantal andere landen de
Global Commission on Adaptation
op, waarvan de resultaten in 2020 op een door Nederland te organiseren Climate Adaptation Action Summit worden besproken.
In 2013 presenteerde de Europese Commissie de Strategie voor Adaptatie aan Klimaatverandering van de Europese Unie, kortweg de
EU Adaptatie Strategie
. De strategie heeft als doelstellingen het ondersteunen van lidstaten, het klimaatbestendig maken op EU-niveau en beter geïnformeerde besluitvorming. De lidstaten van de Europese Unie hebben deze strategie omarmd, waaruit voor Nederland de NAS en het uitvoeringsprogramma voortvloeide.
En ook de Benelux zit niet stil. In 2017 verscheen een
rapport over klimaatadaptatie in de Benelux
, dat onder meer de noodzaak tot grensoverschrijdende samenwerking en het opzetten van een gezamenlijke risicoanalyse onderstreept.
Tot slot
Klimaatadaptatie vraagt ruimtelijke ingrepen en aangepast beheer. Onder de paraplu van meerdere initiatieven op verschillende niveaus maken we Nederland stukje bij beetje bestand tegen de gevolgen van klimaatverandering. Noodzakelijk onderhoud of vernieuwing van gebouwen, infrastructuur en openbare ruimte bieden hiervoor uitgelezen kansen. Denk nu na over aanpassingen en voer ze door wanneer dat opportuun is!
