De Wet open overheid (Woo) moet de huidige Wet openbaarheid van bestuur (Wob) gaan vervangen. De Woo is op 19 april 2016 aangenomen door de Tweede Kamer. Op dit moment ligt het wetsvoorstel bij de Eerste Kamer. Vanwege de hevige kritiek op de verwachte impact van de Woo heeft de Eerste Kamer besloten een zogenaamde impactanalyse uit te laten voeren. Dit is in twee delen gebeurd.
De conclusies in beide analyses zijn nagenoeg gelijkluidend: de Woo zoals deze nu voorligt is niet uitvoerbaar en leidt tot hoge kosten. Zo moeten vele miljarden documenten per jaar actief (dus niet op verzoek) openbaar gemaakt worden, waarbij per document meerdere handelingen vereist zijn. Er zullen vele honderden miljoenen geïnvesteerd moeten worden in ICT, extra personele bezetting en scholing. Daarnaast wordt gevreesd voor maatschappelijke schade, omdat de kernwerkzaamheden van de overheid onder druk komen te staan. Het is gelet op deze bevindingen zeer de vraag of de Eerste Kamer de Woo zal aannemen.
Indien de Woo zoals deze nu voorligt wordt aangenomen door de Eerste Kamer, zullen woningcorporaties daar mogelijk ook de gevolgen van ondervinden. De reikwijdte van de wet is namelijk aanzienlijk verbreed ten opzichte van de Wob. Een belangrijk onderdeel van het wetsvoorstel is dat semipublieke instellingen onder het bereik van de wet worden gebracht door middel van aanwijzing bij algemene maatregel van bestuur (AMvB). Het gaat kort gezegd om private rechtspersonen die een publieke taak verrichten of institutioneel verbonden zijn met de overheid, bijvoorbeeld omdat er een financiële relatie bestaat met de overheid, de overheid beschikt over aanwijzingsbevoegdheden, goedkeuringsbevoegdheden of benoemingsrechten of omdat de overheid de meerderheid van de aandelen bezit. Voorbeelden van semipublieke overheden zijn woningcorporaties en ziekenhuizen.
Concreet betekent dit dat onder meer woningcorporaties bij AMvB onder de reikwijdte van de Woo kunnen worden gebracht. Bij AMvB wordt tevens geregeld welk bestuursorgaan informatie over de private rechtspersoon (bijvoorbeeld een woningcorporatie) openbaar zal maken. Het aangewezen bestuursorgaan kan de gegevens vorderen bij de private rechtspersoon, zo nodig onder dreiging van een last onder dwangsom. De openbaar te maken informatie is ingeperkt: het gaat om informatie over de besteding van de bekostiging, de uitvoering van de taak, de behartiging van het publiek belang, alsmede de totstandkoming van besluitvorming ter zake van andere onderwerpen, voor zover die besluitvorming wordt beïnvloed door een bestuursorgaan. In het tweede deel van de impactanalyse wordt een indicatie gegeven van het aantal documenten waar het (maximaal) om gaat, indien de Woo van toepassing wordt verklaard. Aangegeven wordt dat binnen Woningcorporaties jaarlijks meer dan 100 miljoen documenten (inclusief e-mails) omgaan.
In het tweede deel van de impactanalyse wordt erop aangedrongen om in het geval een AMvB wordt opgesteld, tijdens de voorbereiding ervan een nadere impactanalyse op het concept van die AMvB uit te voeren. Van belang is dat de aanwijzing bij AMvB een beschikking is, zodat het in de lijn der verwachting ligt dat vele private rechtspersonen zoals woningcorporaties en ziekenhuizen bezwaar en beroep zullen instellen om te voorkomen dat zij onder de reikwijdte van de Woo komen te vallen.
