Minister Melanie Schultz van Haegen hield op 13 januari in Alkmaar de jaarlijks Jan Wilslezing. Schultz, voor de toehoorders van wethouders en architecten geïntroduceerd als de minister van Omgevingskwaliteit, benadrukt het belang van schoonheid in de ruimtelijke inrichting van ons land, en legt uit hoe de Omgevingswet die schoonheid stimuleert. De organiserende stichting, Mooi Noord-Holland in Alkmaar, bestaat dit jaar 100 jaar.
Architect Adriaan Geuze sprak een half jaar geleden bij Zomergasten zijn afschuw uit over de bedrijventerreinen langs snelweg A4: heb jij dit besteld? vroeg hij de presentator. En architect Jan Wils schreef 100 jaar geleden in een essay: Het staat iedere koekebakker vrij een 'ontwerp' voor zijn 'lunchroom' in te dienen en, als de muren maar dik genoeg, de balken zwaar genoeg, als de ramen maar groot genoeg zijn, mag hij zijn misdadig plan ten uitvoer brengen.
Melanie Schultz: Als Wils en Geuze een ding duidelijk maken, dan is het dat het debat over kwaliteit van alle tijden is en daarmee altijd actueel. Wie bepaalt wat mooi is? Mijn betoog is dat niet het Rijk die schoonheid dan maar altijd moet voorschrijven. Ik wil dat we hierover op lokaal niveau veel meer met elkaar gaan bepalen. En dan heb ik het niet over de afspraken tussen wethouders en projectontwikkelaars onderling, maar over de mensen die iets willen met hun omgeving.
Om dat te stimuleren heeft minister Schultz de Omgevingswet gemaakt. Het is een wet die in essentie 3 dingen doet: sturen op kwaliteit, goede initiatieven mogelijk maken en kwetsbare belangen beschermen. Deze wet verenigt ruimtelijke ordening, water, infrastructuur, natuur, erfgoed en milieu in één wet.
Maar belangrijker nog is de stelselwijziging die de Omgevingswet uitlokt: het gaat om een andere werkwijze, een andere bestuurscultuur. Het is een omslag van 'Nee, tenzij' naar 'Ja, mits'. Van je verschuilen achter regels naar lef om besluiten te nemen.
Het belangrijkste gevolg is dat meer partijen zich verantwoordelijk gaan voelen voor de lokale omgevingskwaliteit. Als dat daadwerkelijk gebeurt, is dat ook een flinke versterking van de lokale democratie.
Ook Jan Wils kon 100 jaar geleden niet omschrijven wat mooi nu precies is. Hij noemde schoonheid allereerst een zaak van staatszorg. Daar is Melanie Schultz het niet mee eens, maar een andere zin uit Wils essay herhaalt ze met veel instemming: A thing of beauty is a joy for ever.
De Jan Wilslezing wordt jaarlijks georganiseerd door
Mooi Noord-Holland.
Zie ook de gefilmde impressie door
Omroep Alkmaar Centraal
Lees verder:
tekst van de Jan Wilslezing
