PBL/CPB-notitie ten behoeve van de werkgroep Toekomstbestendige mobiliteit van de Brede maatschappelijke heroverwegingen 2020.
De interdepartementale werkgroep ‘Toekomstbestendige mobiliteit’ - een van de werkgroepen van de ‘Brede maatschappelijke heroverwegingen 2020’ - heeft het PBL en CPB verzocht een duiding te geven van de ontwikkelingen in de mobiliteit in Nederland. En om deze ontwikkelingen te plaatsen tegen de achtergrond van bestaande lange termijn scenario’s voor de komende tien tot twintig jaar. In de notitie ‘Ontwikkeling mobiliteit’ worden deze vragen beantwoord.
De analyse is gemaakt voordat de coronacrisis uitbrak. Op dit moment is alleen het kortetermijneffect van de coronacrisis zichtbaar. Voor 2030 en 2040 is het effect op de structurele ontwikkeling van de mobiliteit van belang. Het is nog veel te vroeg om zinvolle uitspraken te doen over het effect op de structurele ontwikkeling van mobiliteit. Die is altijd met onzekerheden omgeven.
Op basis van recente cijfers en inzichten stellen we dat de mobiliteit zich op de langere termijn (10 a 20 jaar) rustig en binnen de bandbreedte van de bestaande WLO-scenario’s zal blijven ontwikkelen. Enerzijds neemt de druk op de bestaande infrastructuur toe door een verdere bevolkingsgroei, anderzijds wordt de toename van de mobiliteit getemperd door een matige economische groei.
Het effect van nieuwe technologische ontwikkelingen op de mobiliteit is naar verwachting tot 2040 beperkt. Ontwikkelingen als autodelen en Mobility as a Service (MaaS), leiden tot meer mobiliteit voor mensen die geen auto hebben, maar tegelijkertijd mogelijk ook tot minder autobezit. Het effect van de zelfrijdende auto is tot 2040 waarschijnlijk ook beperkt, omdat vergevorderde automatiseringsniveaus nog op zich laten wachten.
Bereikbaarheid gaat over meer dan autogebruik en files. Onder andere de beschikbaarheid van bereikbare banen, schaalvergroting in voorzieningen, verkeersveiligheid en het gevoel van sociale veiligheid werken door in de tijd, het geld en de moeite die het kost om relevante bestemmingen te bereiken en te participeren in de samenleving.
Dat betekent ook dat het verbeteren van de bereikbaarheid niet alleen mogelijk is via het sneller of toegankelijker maken van transportsystemen, maar ook door het verkleinen van af te leggen afstanden met compacte steden en een goed bereikbaar voorzieningenaanbod in de woonomgeving.
De CO2-uitstoot van mobiliteit neemt naar verwachting af, maar de mate waarin is onzeker. Tot 2030 is de afname van de uitstoot per kilometer in eerste instantie beperkt en blijft deze afname ook achter bij de daling zoals die in de WLO-scenario’s was voorzien. Tot 2030 is maar een klein deel van het totale autopark elektrisch.
De invoering van de lagere maximumsnelheid en het stimuleringspakket voor elektrisch rijden uit het Klimaatakkoord tot 2025 kunnen de daling versnellen. Na 2030 kan het aandeel elektrisch verder gaan toenemen. Hoe snel de CO2-uitstoot van mobiliteit zal dalen, blijft echter afhankelijk van de onzekere adaptiesnelheid van elektrisch rijden.
Verkeersonveiligheid is een belangrijk onderdeel van de maatschappelijke kosten van mobiliteit. Het aantal verkeersdoden zal naar verwachting langzaam blijven dalen, maar het aantal ernstig gewonden neemt naar verwachting toe. Deze raming is met de nodige onzekerheid omgeven, omdat de effecten van technologische ontwikkelingen moeilijk zijn te voorzien. Enerzijds worden auto’s veiliger door nieuwe technologieën, anderzijds leiden bijvoorbeeld hogere snelheden voor elektrische fietsen tot hogere risico’s.
