In de Metropoolregio Amsterdam (MRA) wordt hard gewerkt aan het realiseren van tienduizenden woningen als onderdeel van de landelijke woningbouwopgave. Een discussie die in het licht van deze opgave wordt gevoerd, is of voor het behalen van de ambities meer woningbouwlocaties nodig zijn. Vaak wordt dan gewezen op buitenstedelijke locaties, omdat woningbouw hier sneller en vooral ook goedkoper zou kunnen plaatsvinden dan op binnenstedelijke locaties.
Om een verdiepend beeld van deze aanname te krijgen, hebben de samenwerkende overheden in de MRA aan de bureaus Decisio en Metafoor gevraagd om de maatschappelijke en financiële kosten en baten van binnenstedelijke en buitenstedelijke woningbouwprojecten te onderzoeken. Decisio heeft hierbij vooral de maatschappelijke kosten en baten onderzocht, terwijl Metafoor zich richtte op de financiële doorrekening van de projecten. Het doel van het onderzoek is een eerlijke en integrale vergelijking tussen de publieke kosten en baten van binnen- en buitenstedelijke woningbouwlocaties. In de praktijk zal een combinatie van beide type locaties nodig zijn.
De belangrijkste conclusie van het onderzoek luidt dat binnenstedelijke woningbouwlocaties meer positieve effecten met zich meebrengen dan buitenstedelijke locaties. Zo is woningbouw op buitenstedelijke locaties duurder voor de overheid. Dit komt met name doordat de ontsluiting van buitenstedelijke locaties de nodige investeringen vergen, de zogenoemde ‘bovenplanse kosten’. Deze kosten kunnen volgens de wet niet worden verhaald op de projectontwikkelaars, waardoor de overheid ze voor haar rekening moet nemen.
Ook de beheer- en onderhoudskosten voor buitenstedelijke locaties zijn hoger. Bij binnenstedelijke locaties worden vaak inefficiënt gebruikte gebieden getransformeerd naar nieuwe openbare ruimte. Bij buitenstedelijke locaties moet bijvoorbeeld landbouwgrond, waar de overheid geen kosten aan heeft, worden getransformeerd naar veelal ruim opgezette wijken.
Wanneer de onderzoekers kijken naar de opbrengsten, dan zijn de verschillen nog groter. Binnenstedelijke woningbouwlocaties leveren meer maatschappelijke opbrengsten op dan buitenstedelijke locaties. Zo leidt binnenstedelijk bouwen doorgaans tot meer werkgelegenheid, ontstaat door woningbouw op inbreidingslocaties vaak een positief effect op de bestaande bebouwde omgeving en hebben bewoners van binnenstedelijke gebieden vaak een duurzamer mobiliteitsgedrag.
Het onderzoek toont aan dat een integrale benadering van de maatschappelijke kosten en opbrengsten van binnen- en buitenstedelijke locaties voor overheden zeer relevante inzichten biedt.
In het onderzoek zijn in twee gemeenten in de MRA twee zo goed mogelijk vergelijkbare projecten met elkaar vergeleken. In de gemeente Haarlemmermeer gaat het om de locaties stationsgebied Hoofddorp (binnenstedelijk) en Lisserbroek (buitenstedelijk). In Purmerend gaat het om het Gebiedsplan Purmerend (binnenstedelijk) en de Oostflank (buitenstedelijk). Het rapport is niet bedoeld om een keuze te maken tussen de projecten die als basis dienen voor het onderzoek. Deze projecten zijn allen cruciaal om de woningbouwopgave waar te kunnen maken. Om voor het woningbouwprogramma op de langere termijn een meer feitelijke afweging te maken en een goede vergelijking te maken zijn echte projecten gekozen die nu in de planning staan. Deze informatie kan bijvoorbeeld gebruikt worden in het ontwikkelperspectief voor de MRA.
Lees hier de eindrapportage van het onderzoek: Maatschappelijke kosteneffectiviteitsanalyse binnen- buitenstedelijk bouwen.
