"Pieter ten Broeke, beleidsmedewerker Directie Sport, Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, legt de link tussen de Omgevingswet en bewegen."
Vanuit mijn huis in de Utrechtse watervogelenbuurt loop ik zo het groen in. Via autoluwe routes loop ik weer terug naar huis. Onderweg hoef ik nauwelijks te stoppen voor verkeerslichten of andere drukke verkeerspunten. De omgeving nodigt maximaal uit om in beweging te komen, wat ik dan ook regelmatig doe. Alleen s avonds blijf ik liever thuis, omdat mijn route bijna niet verlicht is.
Wat ervaart u als u de voordeur uitstapt? Herkent u mijn ervaring? Of komt u op een drukke weg terecht en neemt u maar liever de auto of de bus als u ergens heen gaat? Hoe dan ook: de leefomgeving doet er toe als het gaat om de vraag of u graag sport en beweegt in uw wijk.
Beweegvriendelijke omgeving
Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), NOC*NSF en de Vereniging Sport en Gemeenten (VSG) stimuleren een beweegvriendelijke omgeving. De Omgevingswet biedt volop kansen om over dit thema na te denken en met een beweegvriendelijke openbare ruimte aan de slag te gaan. De lokale omgevingsvisie dient immers in te gaan op gezondheid. Naast het voldoen aan allerlei gezondheidsnormen is het nog veel mooier als de gezondheid ook actief bevorderd wordt. Dat kan door de omgeving zo in te richten dat het prettig is om buiten in de eigen wijk te bewegen. Mensen kiezen er steeds vaker voor om op hun zelfgekozen tijdstip te wielrennen, hardlopen, wandelen, skaten of longboarden in de wijk. Dat kan alleen als de openbare ruimte zich daarvoor leent. Provincie Gelderland, de gemeente Amsterdam en de gemeente Groningen lopen voorop met hun aanpak.
Vitale Sportparken in Gelderland
In de provincie Gelderland bestaat expliciet aandacht voor een beweegvriendelijke openbare ruimte. Dat uit zich onder meer in het programma Vitale Sportparken. Een vitaal sportpark staat open voor andere maatschappelijke functies dan de betreffende sport. Het park is integraal onderdeel van de openbare ruimte en infrastructuur. Op vitale sportparken kunnen leden en niet-leden van de sportclub zowel binnen als buiten de reguliere trainingstijden bijvoorbeeld langs de velden wandelen, hardlopen en bootcampen. Zo kan het aantal mensen dat van een sportplek gebruik maakt vermenigvuldigen. Ook in het kader van functioneel bewegen loopt Gelderland voorop, met zijn netwerk van snelle fietsroutes. Snelle fietsroutes vormen een doorlopend traject, bestaande uit wegen met glad asfalt, weinig obstakels en zoveel mogelijk voorrang voor fietsers. De routes verbinden de Gelderse steden en hebben als doel om te zorgen dat inwoners eerder kiezen om met de fiets te reizen in plaats van de auto of de bus.
De bewegende stad Amsterdam
De gemeente Amsterdam voert het programma de bewegende stad uit. De gemeente hanteert een minimale oppervlaktenorm die besteed moet worden aan sport en bewegen in nieuwe wijken. Zo waarborgt de gemeente dat stadsontwikkelaars altijd over sport en bewegen nadenken en dit ook daadwerkelijk meenemen in hun planvorming. Verder biedt de gemeente de stadsontwikkelaars zogeheten bouwstenen. Dat zijn handvatten die gebruikt kunnen worden om de stad zo in te richten dat deze uitnodigt tot bewegen. De aanpak leidt tot allerlei heel concrete maatregelen die de stad beweegvriendelijker maken. Zo zijn naast een zwembad in een park nu een watertappunt en kluisjes geplaatst. Er zijn groene wandel- en fietsroutes dwars door de stad en de gemeente zorgt voor zoveel mogelijk fietsparkeerplekken. Steeds meer schoolpleinen worden publiek toegankelijk en beweegvriendelijk ingericht en op verschillende plekken in de stad zijn hardloopparcours aangelegd.
Healthy Ageing in Groningen: ruimte voor fietser en wandelaar
De gemeente Groningen ten slotte heeft de Healthy Ageing Visie, de basis voor het gezondheidsbeleid die gerelateerd is aan de omgevingsvisie The Next City. De visie is een brede aanpak, waarin het verkleinen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen gezien wordt als een sociale, fysieke en economische opgave.
Groningen hanteert de G6: actief burgerschap, bereikbaar groen, actief ontspannen, gezond verplaatsen, gezond bouwen en gezonde voeding. De kernwaarden voor deze opgave zijn de G6: actief burgerschap, bereikbaar groen, actief ontspannen, gezond verplaatsen, gezond bouwen en gezonde voeding. Voor de beweegvriendelijke openbare ruimte betekent de healthy ageing visie dat de gemeente inzet op ruimte voor de wandelaar en de fietser. Er komen meer dertig kilometerzones, de gemeente werkt aan de kwaliteit van het groen, de recreatiegebieden en het water. Daarbij heeft de gemeente Groningen in haar meerjarenprogramma Sport een strategie gewijd aan het sportief inrichten van de openbare ruimte. Hiermee is al een aantal mooie resultaten geboekt in de vorm van nieuwe beweegplekken, maar ook bewegingsinclusief denken in fysieke herinrichtingsopgaven.
Sport en beweging krijgt plek in omgevingsvisie
Door middel van bovenstaande voorbeelden wordt duidelijk: waar beleidsmakers met een visie op de beweegvriendelijke omgeving werken, ontstaat echt ruimte voor sport en bewegen in de stad, in het dorp en in het buitengebied. Beleidsmakers kunnen daarbij gebruik maken van de handreiking sport en bewegen in de omgevingswet die de VSG (Vereniging Sport en Gemeenten) opgesteld heeft. Ook is er het overzicht van het Kenniscentrum Sport. Opstellers van omgevingsvisies kunnen de handschoen oppakken door ruimte voor sport en bewegen een belangrijk onderdeel te maken van de visie. Want op deze manier brengt de omgevingswet letterlijk de wijk in beweging.
