In het kielzog van de Omgevingswet is ook de beoogde invoering van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) op 1 januari 2021 uitgesteld. Dat schrijft minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in haar brief van 17 april jl. aan de Tweede Kamer. De voorbereidingen voor deze wet - dat als doel heeft de bouwkwaliteit en het bouwtoezicht te verbeteren door inschakeling van private kwaliteitsborger - gaan echter onverminderd door. In dit blog praten we u graag bij.
Lees ook ons eerdere blog met een beschouwing van de Wkb, waarin wij onder meer ingaan op de versterkte rechtspositie van opdrachtgevers bij hun aansprakelijkheid voor gebreken in het opgeleverde werk.
Het ministerie van BZK maakte vorig jaar afspraken met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) over de implementatie van de Wkb, neergelegd in een Bestuursakkoord. Hierin is bepaald dat de beoogde inwerkingtreding van de Wkb zou aansluiten bij de inwerkingtredingsdatum van de Omgevingswet, vanwege de sterke onderlinge relatie tussen de twee wetten. Zowel op het vlak van wetgeving als op de wijze van het faciliteren van de digitale ondersteuning komen de wetten sterk overeen.
Nu eerder dit jaar bekend werd dat de inwerkingtreding van de Omgevingswet zal worden uitgesteld, blijkt ook een nieuwe inwerkingtredingsdatum voor de Wkb onvermijdelijk.
Minister Ollongren streeft ernaar vóór de zomer van 2020 meer duidelijkheid te geven over de nieuwe invoeringsdatum. Zij geeft aan dat dit tijdpad mede afhankelijk is van de ontwikkelingen rondom het stelsel van de Omgevingswet. Ook speelt een rol dat de prioriteiten en capaciteiten van ketenpartijen vanwege de coronacrisis momenteel elders liggen. Van belang is dat partijen na de coronacrisis voldoende tijd hebben om door middel van proefprojecten ervaring op te doen met de Wkb, voordat deze wet in werking treedt.
De voorbereidingshandelingen gaan zoals minister Ollongren in haar brief toelichtte onverminderd door. Zo is op 21 april jl. het Ontwerpbesluit kwaliteitsborging voor het bouwen naar de Tweede en Eerste Kamer gestuurd. Dit Ontwerpbesluit betreft een aanpassing van het oorspronkelijke ontwerp van 1 mei 2017, waarin onder meer de afspraken uit het Bestuursakkoord met de VNG zijn meegenomen. Kort gezegd gaat het om de volgende wijzigingen:
in overeenstemming met de Omgevingswet zullen vergunningplichtige activiteiten worden aangewezen, in plaats van vergunningvrije activiteiten;
de aanwijzing van bouwbesluittoetsvrije bouwwerken zijn niet meer opgenomen in dit besluit, maar onderdeel geworden van de voor de technische bouwactiviteit vergunningvrije bouwwerken. Bouwwerken die vallen onder gevolgklasse 1 worden bovendien onder de Omgevingswet meldingsplichting in plaats van vergunningplichtig;
de regels met betrekking tot het bevoegd gezag en het borgingsplan inclusief risicobeoordeling zijn in overeenstemming met het Bestuursakkoord verder ingevuld. Ook de rol van het bevoegd gezag in het kader van toezicht en handhaving is nader toegelicht; en
uitbreiding van de taken van de toelatingsorganisatie met werkzaamheden die verband houden met het erkende stelsel van kwaliteitsverklaringen bouw.
De VNG, de Vereniging Bouw en Woningtoezicht Nederland, Brandweer NL (de veiligheidsregio’s) en de OD.NL (de gezamenlijke Omgevingsdiensten) hebben in een gezamenlijke brandbrief van 12 mei jl. aan de Tweede en Eerste Kamer hun sterke kritiek geuit op voornoemd Ontwerpbesluit. Zij maken zich grote zorgen over de uitvoerbaarheid, handhaafbaarheid en betaalbaarheid van de verdere uitvoering van de Wkb. De Tweede en Eerste Kamer worden daarom ook verzocht de minister te bewegen om het Ontwerpbesluit aan te passen, voordat het Ontwerpbesluit ter advies wordt voorgelegd aan de Raad van State.
Volgens de stakeholders zijn de amendementen van Kamerlid De Vries (omtrent de gewenste risicobeoordeling door het gevoegd gezag en het vernieuwde opleverdossier) en de afspraken uit het Bestuursakkoord niet adequaat verwerkt in het Ontwerpbesluit. Dit heeft onder meer gevolgen voor de handhavende rol van de gemeente. Door de introductie van de private kwaliteitsborger wordt de rol van de gemeente beperkt tot toezicht achteraf. Toch menen de stakeholders dat door het wegvallen van de gebruikelijke informatiepositie van de gemeente het onmogelijk wordt om goed toezicht te houden. Om de informatiepositie te versterken, adviseren zij om in het Ontwerpbesluit verschillende bevoegdheden op te nemen, zoals het opleggen van informatie- en stopmomenten. Ook zouden tekeningen, de globale maatvoering en afmetingen bij de melding moeten worden overgelegd, zodat voor gemeenten duidelijk is wat precies wordt gebouwd.
Daarnaast wijzen de stakeholders op de financiële risico’s van gemeenten. Nu de bouwwerken genoemd onder gevolgklasse 1 meldingsplichting in plaats van vergunningplichtig zijn geworden, kunnen gemeenten hiervoor geen leges meer heffen. Daardoor vallen meer inkomsten weg dan was voorzien.
Tot slot worden onder meer zorgen geuit over de gereduceerde rol van de Veiligheidsregio’s en Brandweer, over het ontbreken van een heldere afbakening van de bouwwerken genoemd onder gevolgklasse 1 en over de onvoldoende onafhankelijke rol van de kwaliteitsborger.
Duidelijk is dat de inwerkingtreding van de Wkb nog op zich zal laten wachten. Ondertussen zullen wij de ontwikkelingen omtrent de Wkb op de voet blijven volgen. In deze blogserie zullen wij u hiervan op de hoogte houden.
Lees ook de eerdere blog van Susanne en Marc in deze Wkb-blogserie over hoe de Wkb in het licht van civielrechtelijke aansprakelijkheid een breuk met het verleden vormt.
Door: Susanne van de Pest en Marc Houweling
