De energietransitie vraagt om grote veranderingen. Voor het behalen van onze ambitieuze klimaatdoelen is het nodig dat de gewenste veranderingen sneller gaan. Dat is de belangrijkste boodschap van de Kamerbrief versnellingsaanpak energietransitie van minister Jetten van Klimaat en Energie. Ook het coalitieakkoord bevatte de ambitie om vaart te zetten achter de realisatie van grootschalige duurzame energie-infrastructuur. Maar hoe? De Kamerbrief licht toe dat het kabinet de juridische mogelijkheden heeft verkend om te komen tot een versnelling: binnen de bestaande wet- en regelgeving, door aanpassing daarvan en via buitenwettelijke maatregelen. In dit blogbericht bespreken wij een aantal voorbeelden uit de brief.
Eén voorstel voor aanpassing van het wettelijk kader ziet op het vergunningvrij maken van bepaalde kleinere bouwwerken van regionale netbeheerders. Daarbij valt te denken aan kleine transformatorstations met weinig impact op de omgeving (en waarvan er de komende jaren extra veel van nodig zijn!). Deze bouwactiviteit past op dit moment vaak (net) niet binnen de huidige categorie voor vergunningvrije bouwactiviteiten en planologische gebruiksactiviteiten van maximaal 15 m2 en een hoogte van 3 meter (artikel 2 van bijlage II bij het Bor). De Kamerbrief laat zien dat door deze bouwwerken vergunningvrij te maken de gedachte is dat netuitbreidingen eerder gereed zijn en bedrijven sneller kunnen omschakelen naar duurzame productie. Het ontlast daarnaast de vergunningverlener bij gemeenten.
Een ander voorbeeld in de Kamerbrief richt zich op het voor meer projecten laten gelden van de rijkscoördinatieregeling (RCR) en de provinciale coördinatieregeling (in de Omgevingswet de projectprocedure). Ter illustratie wordt gewezen op waterstofinfrastructuurprojecten. Dat zou volgens de Kamerbrief in veel gevallen tijdswinst kunnen opleveren en tot snellere realisatie van het project kunnen leiden.
Toepassing van deze coördinatieregelingen leidt tot versnelling, omdat bijvoorbeeld alleen rechtstreeks beroep bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State mogelijk is (artikel 2, bijlage II bij de Awb). Ook zijn vaak de versnellingsmogelijkheden uit de Crisis- en herstelwet van toepassing (categorie 1.2 en 2.1 van bijlage I bij de Chw). Denk bijvoorbeeld aan versnelde behandeling van de beroepsprocedure (afdeling 8.2.3 van de Awb) en een termijn van 6 maanden voor het doen van een uitspraak.
Een andere optie die de Kamerbrief noemt, is het verkorten van de projectprocedure in de Omgevingswet voor duurzame energieprojecten. De projectprocedure kan worden verkort door (stappen in) de verkenningsfase over te slaan en de termijn te maximeren. De Kamerbrief noemt ter illustratie projecten voor duurzame energie-infrastructuur op nationaal schaalniveau met weinig gevolgen voor de fysieke leefomgeving of waar weinig te kiezen valt.
Natuurlijk zijn de genoemde initiatieven slechts één kant van de medaille. Gebrek aan capaciteit en kennis kan een struikelblok vormen voor snelle doorlooptijden van allerlei soorten (energie)projecten. Ook hiervoor is aandacht in de Kamerbrief. Zo is het ministerie van EZK in 2023 gestart met een expert- en capaciteitspool dat decentrale overheden kan ondersteunen en organiseert Omgevingsdienst NL een uniforme landelijke arbeidscampagne. Met meer medewerkers kunnen de procedures van vergunningverlening immers tijdiger doorlopen worden.
Participatie is evengoed een belangrijke pijler. De energietransitie raakt iedereen. Participatie kan voor versnelling zorgen. Naast de bekende vormen van participatie bij concrete projecten schreven wij recentelijk over de contouren van een nieuw op te zetten burgerforum dat meedenkt over klimaat- en energiebeleid. Het ministerie van EZK onderzoekt verder nog de wet- en regelgeving rondom lokaal eigendom, om – waar mogelijk – omwonenden mee te laten profiteren van de energietransitie.
In afstemming met andere betrokken ministeries is minister Jetten voornemens nader onderzoek te doen naar de haalbaarheid van de verschillende versnellingsvoorstellen. Nog voor het zomerreces moet dit leiden tot concrete voorstellen, gekoppeld aan het type projecten waarvoor dit gebruikt kan worden. Dit kan overigens ook breder zijn dan de energietransitie. Of en welke wijziging van wet- en regelgeving zinvol is, zal dan verder worden uitgekristalliseerd. Wij houden u hierover graag op de hoogte.
Raadpleeg hier de Kamerbrief over de versnellingsaanpak van de energietransitie van 24 maart 2023.
