"Natuurmonumenten, Wereld Natuurfonds en LandschappenNL maken zich grote zorgen over de droogte en de gevolgen daarvan voor de natuur. Daarom roepen zij waterschappen en provincies op om snel maatregelen te treffen die ook op langere termijn werken."
De natuur heeft door droogte in 2018 flink te lijden gehad. Op sommige plekken toont de natuur haar veerkracht, maar op veel plekken is schade ontstaan of zal herstel jaren duren. Ook 2019 is tot nu toe erg droog.
Op veel plaatsen zijn de watertekorten van 2018 nog niet aangevuld en in sommige gebieden is er nu al sprake van neerslagtekorten en zeer lage grondwaterstanden (bron: droogtemonitor). Dit terwijl het eigenlijk de natste tijd van het jaar zou moeten zijn. Voor natuur die het al zwaar had na het droge 2018, is de huidige droogte een extra klap.
Kraanvogels en weidevogels brengen amper kuikens groot
De effecten van de voortdurende droogte zijn nu al zichtbaar in natuur: lage (grond)waterpeilen, (bijna) droogvallende beken. Kikkers, kraanvogels en weidevogels komen daardoor in de problemen: kikkers verliezen hun leefgebied. Kraanvogels bouwen hun nesten doorgaans op erg drassige grond, maar door de aanhoudende droogte vallen er stukken land droog waardoor roofdieren bij hun nesten kunnen komen. En door droogte trekken bodemdieren zich dieper terug waardoor weidevogels geen voedsel voor hun jongen kunnen vinden.
Aanhoudende droogte brengt schade aan natuur
Vorig jaar liep de natuur op verschillende plekken al schade op. Door de aanhoudende droogte wordt die schade mogelijk nog verergerd. Zo is er door de aanhoudende droogte een verhoogd risico op natuurbranden. Ook kan de waterkwaliteit op veel plekken achteruit gaan. Doordat rivieren niet genoeg zoet water afvoeren, komt zeewater bovendien verder dan anders de rivieren in waardoor verzilting optreedt. Om dat te voorkomen worden mogelijk sluizen gesloten, waardoor vismigratie wordt belemmerd. Ook is er een verhoogd risico op boomziektes en versnelde uitbreiding van invasieve exoten, bijvoorbeeld omdat uitheemse soorten het in droge omstandigheden beter doen dan de inheemse soorten.
Brief aan waterschappen en provincies
De organisaties maken zich zorgen. Hoewel er goede voorbereidingen zijn getroffen vinden wij dat er sneller extra maatregelen en échte lange termijn oplossingen moeten komen, zegt Teo Wams, directeur Natuurbeheer. Daarom schreven Natuurmonumenten samen met LandschappenNL en het Wereld Natuur Fonds een brief aan de Waterschappen (UvW) en Provincies (IPO).
Daarin benadrukken de natuurorganisaties dat een meer uitgebreide, landsdekkende monitoring en evaluatie van ecologische effecten van de droogte noodzakelijk is. Ook pleiten de organisaties voor het vasthouden van water en vermindering van gebruik van (grond)water. Waar dat kan, de waterpeilen omhoog. Bij dreigend droogval moeten noodmaatregelen beschikbaar zijn. Tevens pleiten de organisaties voor het verplaatsen van de zoetwaterinnamepunten stroomopwaarts langs de grote rivieren om verzilting van de innamepunten in tijden van droogte te voorkomen. Als laatste vragen bijzondere weersextremen om flexibeler waterbeheer.
Natuur als bondgenoot
Robuuste, met elkaar verbonden natuurgebieden met een gezonde waterhuishouding zijn beter bestand tegen weersextremen als gevolg van klimaatverandering. De organisaties vragen versneld structurele maatregelen te nemen voor een betere bescherming van (kwetsbare) natuurgebieden. Nederland is sterk afhankelijk van de voordelen die een gezonde natuur biedt, denk bijvoorbeeld aan de zoetwatervoorziening van het Blauwe Hart (IJsselmeergebied). Ook biedt het creëren van natuurgebieden kansen om water in tijden van overlast te bergen en in tijden van droogte (via het grondwater) geleidelijk terug te geven: natuurlijke klimaatbuffers. Kortom, door de natuur robuust te maken en te werken aan een klimaatbestendige waterbalans kunnen er ook oplossingen gevonden worden voor hedendaagse maatschappelijke uitdagingen.
