Op 1 april presenteerde minister Van der Wal (Natuur & Stikstof) haar hoofdlijnenbrief voor de stikstofaanpak. LTO constateert dat belangrijke stappen worden gezet, maar dat op fundamenteel niveau door onnodige juridische rigiditeit, een doorgeschoten wens tot integraliteit en grote uitvoervraagstukken de uitgang uit het stikstofmoeras nog niet is gevonden.
Er is met het coalitieakkoord veel geld vrijgemaakt om de crisis tot een goed einde te brengen. Aan plannen vanuit de samenleving is ook geen gebrek. Van het versnellingsakkoord Duurzaam Evenwicht met ondernemersorganisaties en natuurorganisaties tot de Coalitie Transitie Melkveehouderij met banken en ketenpartijen. Toch blijft het perspectief voor de landbouw ongewis, komt te weinig economische ontwikkelruimte vrij en zijn PAS-melders nog altijd niet gelegaliseerd. Of de natuur met dit alles daadwerkelijk wordt geholpen is eveneens veel twijfel.
“Na drie jaar stikstofcrisis zijn we nog diep in het juridische moeras. Duizenden boeren zitten in onzekerheid over de toekomst. Ze hebben geen vergunning, ook al hebben ze altijd volgens de regels en te goeder trouw gehandeld. Ze kunnen niet investeren, omdat onduidelijk is of en hoe de voedselproductie in bepaalde gebieden langjarig de ruimte krijgt,” constateert LTO-voorzitter Sjaak van der Tak.
Het is goed dat het kabinet vrijwillige stoppers een aantrekkelijke regeling wil bieden. Het belonen van boeren die op korte termijn vrijwillig willen stoppen is een van de voorstellen die LTO met anderen heeft gedaan. Essentieel is daarbij dat zo’n regeling voldoende flexibel én fiscaal goed moet zijn geregeld. Voor het bredere toekomstperspectief moet de grond van de vrijwillige stoppers beschikbaar komen voor de blijvers. Boeren en tuinders hebben ruimte nodig om verder verduurzamen, voor de ambities op het gebied van klimaat, biodiversiteit en markt is voldoende goede en betaalbare grond van het grootste belang. Om boeren, platteland en natuur echt vooruit te helpen is echter meer nodig. LTO roept de overheid op meer te investeren in innovatie.
“Boeren willen innoveren, verduurzamen, ondernemen. Maar we horen vooral over ‘stoppen’ als oplossing. Het is goed dat vrijwillige stoppers die snel beslissen een goed aanbod krijgen maar er moeten dringend meer stappen worden genomen om boeren toekomstperspectief te bieden. Helaas biedt de hoofdlijnenbrief van vandaag nog onvoldoende zicht op resultaat. We zijn in goed overleg met de verantwoordelijke bewindspersonen, maar het is echt zaak dat de boel nu loskomt,” zegt Sjaak van der Tak, voorzitter van LTO Nederland.
Om te kunnen investeren in verduurzaming is het van cruciaal belang dat stikstofreducerende innovaties de ruimte krijgen. Met technische maatregelen, zoals schonere stallen, maar ook door anders te voeren of door meer ruimte voor dieren in de wei. Voor elke euro levert dat een veelvoud op van wat met opkoop en sanering wordt bereikt.
Opschaling van veelbelovende innovaties strandt nu vaak nog in juridische (on)zekerheid: ‘wordt en blijft mijn bewezen effectieve investering ook echt goedgekeurd?’. Boeren vragen van de overheid vertrouwen en wetenschappelijke borging, zodat innovatieve maatregelen die bijdragen aan natuurherstel niet vastlopen in vergunningverleningstrajecten waarin modellen de kritische depositiewaarde tot zeven cijfers achter de komma proberen door te rekenen.
Cruciaal bij de uitwerking is dat de vrijgekomen stikstofruimte wordt ingezet om de PAS-melders aan een vergunning te helpen. Deze ondernemers, die altijd volgens de wet en te goeder trouw hebben gehandeld en onder het oude PAS-stelsel geen vergunning kónden aanvragen, worden bedreigd in hun bedrijfsvoering door de handhavingsverzoeken van milieuactivisten.
Van der Tak: “PAS-melders moeten niet eind volgend jaar een vergunning krijgen, maar gisteren. De onzekerheid wordt steeds groter, dat is onacceptabel. Kort en goed: biedt vertrouwen en zekerheid!”
