Gasloos bouwen en 0 op de meter – deel 1

In totaal zou het aangekondigde maatregelenpakket tot een reductie van broeikasgassen van 49 % in 2030 moeten leiden. In 2050 dient de hele Nederlandse woningvoorraad conform de afspraken uit het klimaatakkoord van Parijs klimaatneutraal te zijn. Aan ambitie geen gebrek dus.

Schrappen van de gasaansluitplicht, het wetsvoorstel

Eén van de speerpunten van het nieuwe duurzaamheidsbeleid is de reductie van gasgebruik. Het kabinet zet in op een transitie naar andere, duurzame verwarmingsmethoden als warmtenetten en 'all-electric' verwarming van woningen. Doel hierbij is dat aan het einde van de kabinetsperiode per jaar (i) 50.000 nieuwbouwwoningen gasloos worden opgeleverd en (ii) 30 tot 50 duizend bestaande woningen gasvrij worden gemaakt. Uiteindelijk moeten in 2050 zelfs alle woningen van het aardgas afgekoppeld zijn.

Een goede (eerste) stap richting een gasloze woningvoorraad betreft het "

Voorstel van wet van het lid Van Tongeren tot wijziging van de Gaswet in verband met het schrappen van de plicht tot nieuwe gasaansluitingen voor woningen

" ("

het Voorstel

"). Het Voorstel, waaromtrent op 4 december de

nota naar aanleiding van het verslag

is uitgebracht, strekt ertoe de aansluitplicht te schrappen die nu nog in art. 10 lid 6 Gaswet staat. In dit artikel is nu nog geregeld dat de netbeheerder in principe elk huishouden dat om aansluiting op het gasnet verzoekt, op het gasnet moet aansluiten. 'In principe', nu deze regel kort samengevat alleen niet geldt (a) in gebieden waar al een warmtenet aanwezig is of binnenkort wordt gerealiseerd en (b) als het niet lonend is (bijv. in afgelegen landelijke gebied) om een aansluiting op het vaste gasnet te realiseren.

Aansluiting op het gasnet is nu dus nog altijd de standaard. In het Voorstel wordt dit omgedraaid en wordt art. 10 Gaswet zo gewijzigd dat de standaard juist is dat een woning niet op het gasnet wordt aangesloten. De aansluitplicht voor woningen komt te vervallen en van een aansluitplicht kan alleen nog sprake zijn als een college van burgemeester en wethouders ("

college van B&W

") om aansluiting verzoekt. Een dergelijk verzoek kan echter alleen worden gedaan indien 'zwaarwegende redenen' daartoe nopen, waaronder volgens de

memorie van toelichting

(p. 4) in ieder geval niet de kosten mogen worden gerekend.

Gevolgen van het vervallen van de aansluitplicht

De energietransitie gaat de komende jaren versneld worden. Voor netbeheerders, gemeenten, ontwikkelaars en (toekomstige) woningeigenaren gaat met het vervallen van de aansluitplicht het nodige veranderen. De verwachting is immers dat er tot 2021 230.000 nieuwbouwwoningen worden gerealiseerd en bij het tot wet verworden van het Voorstel zouden evenzoveel huishoudens worden 'geraakt'.

Voor netbeheerders zou dit betekenen dat zij alleen nog maar gehouden zijn tot aansluiting op het gasnet als een college van B&W daarom verzoekt. Ook zou het vervallen van de gasaansluitplicht voor netbeheerders (en woningeigenaren) de nodige kosten moeten besparen (

nota naar aanleiding van het verslag

, p. 2). Met het vervallen van de gasaansluitplicht worden de netbeheerders (hopelijk!) verder uitgedaagd om een innovatieve houding in te nemen ten aanzien van duurzame energie en de distributie daarvan.

De gemeentelijke mogelijkheden voor het voeren van duurzaam beleid worden ook steeds ruimer. De gemeenteraad had op grond van het Bouwbesluit 2012 al de mogelijkheid om een warmteplan vast te stellen (art. 1.1 en 6.10 lid 3 Bouwbesluit 2012), waarmee aansluiting van nieuwbouwwoningen op een warmtenet kan worden afgedwongen (NB: dit geldt niet als een woning in opdracht van een particulier wordt gebouwd, art. 1.12a Bouwbesluit 2012). Daar komt bij het tot wet verworden van het Voorstel bij dat netbeheerders zonder een verzoek van het college van B&W niet verplicht zijn een nieuwbouwwoning op het gasnet aan te sluiten. En een dergelijk verzoek kan, zo wij hiervoor al aangaven, alleen worden gedaan 'indien zwaarwegende redenen daartoe nopen'.

Ontwikkelaars kunnen ten slotte niet meer worden gehouden aan de verplichtingen uit het Bouwbesluit die zien op aansluiting van een woning op het gasnet (

memorie van toelichting

, p. 4). Volgens de huidige plannen bij invoering van de Omgevingswet worden laatstgenoemde verplichtingen overigens in zijn geheel geschrapt. Wel zullen zij in de toekomst goed rekening moeten houden met de 'energievoorkeuren' van de gemeente.

0 op de meter

Voor veel gemeenten gaat gasloos bouwen niet ver genoeg. Steeds meer gemeenten willen dat er bij nieuwbouwwoningen '0 op de meter' staat. Anders gezegd, dat de energieprestatiecoëfficiënt (EPC) van nieuwe woningen '0' is.

Voor woningen geldt op grond van het Bouwbesluit 2012 nu echter nog een EPC-eis van 0,4 (art. 5.1 lid 2 jo. art. 5.2 lid 1 en tabel 5.1 van het Bouwbesluit 2012). Als een omgevingsvergunning wordt aangevraagd waaruit volgt dat de EPC van de te bouwen woningen 0,4 is, zal de betreffende vergunning dan in principe ook verleend moeten worden. Daar komt bij dat het voor gemeenten heel simpel gezegd verboden is om over onderwerpen te contracteren die in het Bouwbesluit 2012 zijn geregeld (art. 122 Woningwet). Een gemeente mag (bijvoorbeeld) in geval van gronduitgifte de toekomstige bewoner niet in de koopovereenkomst verplichten een woning met EPC 0 te bouwen.

In principe is het dus noch over de band van de omgevingsvergunning, noch over de contractuele band mogelijk om een EPC van 0 voor te schrijven. Een afwijkende, lagere EPC-eis kan echter wel gelden voor bouwwerken die worden gerealiseerd als onderdeel van bepaalde aangewezen projecten. Het Besluit uitvoering Crisis- en herstelwet voorziet namelijk voor enkele projecten in een regeling op grond waarvan mag worden afgeweken van de EPC zoals die in het Bouwbesluit 2012 is voorgeschreven. In een volgend blog zullen wij hier nader op ingaan. Houd de AKD-blogpagina daarom goed in de gaten!