Ten opzichte van 2018 is de belasting van het oppervlaktewater in 2019 met 14% gestegen voor stikstof en met 13% voor fosfor. Dat wordt voornamelijk veroorzaakt door meer neerslag, waardoor de uit- en afspoeling hoger was. Bij de meeste andere stoffen is de belasting van het oppervlaktewater in 2019 licht gedaald ten opzichte van 2018; bij de getoonde bestrijdingsmiddelen is er sprake van een fikse daling.
De uit- en afspoeling vanuit het landelijk gebied is voor de hele tijdreeks vanaf 1990 tot en met 2019 opnieuw berekend met het Landelijk Waterkwaliteitsmodel. De uit- en afspoeling blijkt gevoelig voor de variatie in de jaarlijkse neerslag. In het droge jaar 2018 was de uit- en afspoeling van stikstof en fosfor daarom lager dan in 2017, maar in 2019 steeg de uit- en afspoeling weer.
De grootste reducties in de belasting van het oppervlaktewater zijn gehaald in de periode tussen 1985 en 1995, vooral door maatregelen bij de industriële bronnen. De grootste bronnen voor zowel stikstof, fosfor en zware metalen zijn nu de riolering en waterzuivering, de atmosferische depositie en de uit- en afspoeling.
De laatste jaren fluctueert de belasting van de zware metalen licht. Bij zink zou dat kunnen liggen aan verschillen in neerslag en daardoor variatie in de aanvoer van zink via hemelwater. De belasting via de effluenten van de rioolwaterzuiveringsinstallaties is in 2019 voor fosfor en stikstof licht gestegen. Bij de zware metalen en PAK's is de atmosferische depositie in 2019 licht gedaald ten opzichte van 2018. Maar over het algemeen worden de verschillen tussen de jaren steeds kleiner.
De gegevens over de belasting door landbouwkundig gebruik van bestrijdingsmiddelen vanaf 2010, zijn berekend met de Nationale Milieu Indicator. Voor het herbicide glyfosaat geldt dat het grootste deel van de belasting nog steeds afkomstig is uit het compartiment riolering en waterzuivering door de toepassing op verhardingen in het stedelijk groenbeheer.
Vanaf maart 2016 mogen professionele gebruikers bij het stedelijk groenbeheer geen gewasbeschermingsmiddelen meer op een verharde ondergrond gebruiken. Deze ontwikkeling is zichtbaar in de trend van glyfosaat en MCPA. Vooruitlopend op het verbod was het verbruik van deze middelen in 2015 ook al lager. Het herbicide MCPA en het insecticide imidacloprid komen voornamelijk in het oppervlaktewater via gebruik in de landbouw, op verhardingen en via effluenten van rioolwaterzuiveringen. Het herbicide terbutylazine wordt nagenoeg uitsluitend in de landbouw toegepast.
Door gebruik in huishoudens komen geneesmiddelen via het riool en de effluenten van rioolwaterzuiveringsinstallaties in het oppervlaktewater terecht. De trend per middel is vaak direct gerelateerd aan het gebruik, maar volgt over het algemeen de stijging van het aantal inwoners. Bij alle middelen die in de indicatoren van het compendium worden weergegeven, is in 2019 de belasting van het oppervlaktewater licht gestegen ten opzichte van 2018.
