De Omgevingswet treedt voorlopig nog niet in werking. Toch kan nu al gewerkt worden in de geest van die wet. Door alvast voor te sorteren op deze ingrijpende wetswijziging, met niet alleen grote inhoudelijke, maar ook organisatorische gevolgen, loop je als gemeente niet alleen voor. Je haalt ook nog meer voordelen uit het traject. Hieronder wordt ingegaan op de drie belangrijkste redenen om nu al te starten met de voorbereidingen op het omgevingsplan.
De Omgevingswet treedt voorlopig nog niet in werking. Toch kan nu al gewerkt worden in de geest van die wet. Door alvast voor te sorteren op deze ingrijpende wetswijziging, met niet alleen grote inhoudelijke, maar ook organisatorische gevolgen, loop je als gemeente niet alleen voor. Je haalt ook nog meer voordelen uit het traject. Hieronder wordt ingegaan op de drie belangrijkste redenen om nu al te starten met de voorbereidingen op het omgevingsplan.
1. Kostenbesparing
Maak alvast één bestemmingsplan (of beheersverordening)
In plaats van individuele bestemmingsplannen te actualiseren of reparatieplannen voor vlekken op te stellen, kunnen de geldende bestemmingsplannen worden samengesmeed tot één plan met een uniforme, integrale regeling. Of eventueel, wat veel gemeenten al hebben gedaan, per deelgebied één plan (bijvoorbeeld één plan voor het buitengebied en één plan voor het stedelijk gebied).
Daarbij kan ook alvast worden nagedacht over een andere regeling in de geest van de Omgevingswet. Bijvoorbeeld een heel flexibele regeling voor (potentiële) ontwikkelgebieden en een meer gedetailleerde beheersregeling voor beheersgebieden. Bij het maken van het bestemmingsplan kan ook alvast rekening worden gehouden met de andere regelingen die straks in het omgevingsplan toegevoegd worden, zoals de Bouwverordening en het welstandsbeleid.
De tijd en kosten die anders in de herzieningen zouden worden gestopt, kunnen nu worden geïnvesteerd in de voorbereidingen op het omgevingsplan, dat na 2018 toch zal moeten worden opgesteld.
2. De voorbereidingen voor het omgevingsplan kosten tijd
Zorg ervoor dat uw organisatie klaar is voor de Omgevingswet en denk alvast na over participatieprocessen
Er hoeft niet meteen bij inwerkingtreding van de Omgevingswet een omgevingsplan vastgesteld te worden. Daarvoor zal een overgangstermijn worden opgenomen in de invoeringswetgeving. Tot die tijd worden de geldende bestemmingsplannen en beheersverordeningen van de gemeente samen aangemerkt als één omgevingsplan. Maar er moet natuurlijk wel binnen een bepaalde termijn een echt omgevingsplan worden gemaakt. Voordat daaraan wordt begonnen, is het goed om de tijd te nemen de nodige zaken te organiseren. Intern, maar ook extern. Hoe kunnen de organisatie en overlegstructuren het beste worden ingericht, zodat uw gemeente voorbereid is op de veranderingen die de Omgevingswet brengt? De Omgevingswet gaat uit van een andere rol van de overheid en van plannen en visies die betrekking hebben op de fysieke leefomgeving. De diverse beleidsvelden die daaronder vallen zijn nu vaak verdeeld over verschillende afdelingen. Hoe gaan deze afdelingen of personen uit deze afdelingen met elkaar samenwerken? Of moet zelfs gedacht worden over een andere indeling van teams en afdelingen?
Nu al kan worden nagedacht over het externe proces van participatie: hoe wordt dit georganiseerd, welke middelen worden ingezet? Moeten bepaalde voorbereidingen worden getroffen (zoals het instellen van een digitaal burgerpanel)?
Zorg ervoor dat u inhoudelijk alvast klaar bent voor het opstellen van het omgevingsplan
Ook inhoudelijk moet al worden voorgesorteerd. Als eerste natuurlijk de vraag: welke van de huidige regelingen gaan straks allemaal op in het omgevingsplan? En missen we dan nog bepaalde regels of kunnen regelingen juist komen te vervallen?
Bij de herziening van verordeningen, bij het opstellen van beeldkwaliteitsplannen etc. kan alvast rekening worden gehouden met deregulering. Ook kan er alvast worden nagedacht over de wijze waarop de betreffende verordening straks terugkomt in het omgevingsplan. Stem de verschillende regelingen (bijv. de planologische regeling in het bestemmingsplan en de ruimtelijke kwaliteitsregeling in de welstandsnota) nu al op elkaar af. Op deze manier kan straks gemakkelijker integratie plaatsvinden.
Er kan alvast een knelpuntenanalyse worden gemaakt: welke regels werken belemmerend voor ontwikkelingen en hoe kunnen deze regels worden versoepeld of kan hiermee anders worden omgegaan zonder belangen vanuit de omwonenden en omgeving te kort te doen? Welke andere knelpunten worden ervaren?
Verder kan alvast worden nagedacht over de rol die de gemeente wil gaan vervullen in de fysieke leefomgeving: van bovenaf opleggen van regels of juist veel zaken overlaten aan marktpartijen en de burgers. Komen zij er onderling uit, is er nog sturing of bemoeienis van de gemeente nodig en zo ja hoe? Hoe wordt omgegaan met het spanningsveld tussen flexibiliteit en rechtszekerheid? Dit zijn cruciale vragen voor de inhoud en vorm van de omgevingsvisie en het omgevingsplan, waarover op ambtelijk en bestuurlijk niveau alvast kan worden nagedacht.
3. Digitale werkwijze is de toekomst
Wen aan de digitale werkwijze
Hoe vaak wordt nu een bestemmingsplan niet nog op papier bekeken? Vaak wordt de plankaart erbij gepakt en het boekwerk met de regels en eventueel de toelichting. Straks met het omgevingsplan zal dat veel minder goed werken. Het omgevingsplan bevat zoveel regels, dat analoog bladeren en zoeken veel tijd zal kosten. De Omgevingswet stelt het digitale plan en de digitale werkwijze voorop. Digitale raadpleegbaarheid (en uitbreiding van de digitale dienstverlening) zijn belangrijke aspecten om straks goed te kunnen werken met het omgevingsplan. Zorg daarom op tijd voor een viewer die het omgevingsplan raadpleegbaar kan maken. Door alvast te starten met de voorbereidingen voor het nieuwe product omgevingsplan, kan de organisatie wennen aan de (volledig) digitale werkwijze.
Start nu al met een digitale-geografisch inventarisatie
Door de tijd is er veel informatie door gemeenten verzameld over hun grondgebied. Deze informatie bevindt zich meestal bij verschillende afdelingen. Hierdoor heeft vaak iedere afdeling gewerkt met zijn eigen informatie, en daarop weer de volgende informatie gebaseerd. Matchen deze afzonderlijke stukken nog met elkaar? Kloppen deze nog wel met de werkelijkheid? Zijn de verschillende informatiebronnen nog voldoende op elkaar afgestemd?
Neem als voorbeeld het grondgebruik: welke feitelijke functie heeft een bepaald perceel nu, welke functie is daar toegestaan en klopt dit nog met elkaar? Waar kunnen we informatie vandaan halen over dit grondgebruik? Denk bijvoorbeeld aan:
Welk bestemmingsplan geldt er?
Wat zeggen de basisregistraties?
Wat is het feitelijke grondgebruik?
De gemene deler van deze informatie is de locatie (geografisch). Middels een digitale analyse kunnen we de verschillende lagen informatie (op de bodem, in de bodem, boven de locatie) op elkaar leggen en vergelijken. Hierdoor krijg je in een overzicht middels schema en kaarten duidelijk te zien wat op een bepaald gebied nu allemaal voor informatie beschikbaar is. Ook is dan duidelijk te zien of er discrepanties zijn tussen de onderlinge informatielagen. Deze discrepanties zullen dan uitgezocht moeten worden, zodat achterhaald kan worden hoe deze zijn ontstaan en kan worden bepaald hoe ze kunnen worden opgeheven.
Naast deze controle zijn er meerdere mogelijkheden om alvast duidelijk in beeld te krijgen wat er nu binnen het grondgebied van uw gemeente aan locatiegebonden voorschriften geldt. Denk bijvoorbeeld ook aan een vergelijking met de horecavergunningen (stemmen deze nog wel overeen met het planologisch regime?). Hoe zit het wat dit betreft met de milieuvergunningen? Dit is een greep uit de mogelijkheden met behulp van geografische informatie die je nu al kan doen. Zodat alle informatie voor het omgevingsplan van begin af aan ook inhoudelijk is afgestemd.
Door deze werkzaamheden nu al op te starten, hoeft straks niet alles in één keer gedaan te worden en kan gefaseerd te werk worden gegaan. De basis voor de overige inventarisatiewerkzaamheden en voor het opstellen van het omgevingsplan is dan al gelegd.
Wat kan Tonnaer adviseurs in omgevingsrecht voor u betekenen?
Tonnaer adviseurs in omgevingsrecht heeft ruime ervaring met het begeleiden van planprocessen en met het in samenwerking met gemeenten opstellen van visies en plannen. Zo zijn wij samen met de gemeente Meerssen bezig met de omgevingsvisie, maken we samen met Bussum het omgevingsplan voor het gehele grondgebied van die gemeente en samen met Oldenzaal een omgevingsplan voor een deelgebied van die gemeente.
In deze trajecten zijn wij al tal van vragen en uitdagingen tegengekomen die samen met de gemeente zijn of worden opgepakt. Indien gewenst kunnen wij ook uw organisatie ondersteunen bij de voorbereidingen voor de komst van de Omgevingswet. Zo verzorgt ons kantoor onder andere de Workshop Flexibiliteit versus rechtszekerheid. We kunnen u adviseren, bepaalde (ondersteunende) werkzaamheden verrichten, zoals teken- en digialiseringswerk of de juridische controle van de planregels. Maar we kunnen ook in samenwerking met u het volledige omgevingsplan opstellen.
Door
ing. Casper Cuppen en mr. Armando Snijders, Tonnaer
Gerelateerde info:
