Kunnen wij als Kempengemeenten net als de Peelgemeenten een structureel interventieteam starten dat zich richt op complexe handhavingsproblematiek? En waar en hoe wonen de arbeidsmigranten die je hier tegenkomt bij de supermarkt eigenlijk? Vragen waar ze in de Kempengemeenten een antwoord op zochten.
De Kempengemeenten Bergeijk, Best, Bladel, Eersel, Oirschot, Reusel-De Mierden, Veldhoven en Waalre werken op verschillende gebieden intensief samen. Zo ook op het gebied van integrale veiligheid in Basisteam De Kempen. Een indrukwekkende presentatie van de projectleider van het Peelland Interventie Team (PIT) voor dit Basisteam leidde tot enthousiasme voor een structureel Kempen Interventie Team (KIT). De vraag was nu hoe de hiervoor vereiste samenwerking verder in de vingers te krijgen. Het ontbrekende inzicht in de huisvesting van de arbeidsmigranten die in de regio wonen en werken bood uitkomst. VNG Naleving heeft veel ervaring met het begeleiden van zulke projecten onder de vlag van de Landelijke Stuurgroep Interventieteams (LSI).
‘In maart 2019 startten we met het LSI-project Huisvesting Arbeidsmigranten’, vertelt Judith Keijzers-Verschelling, burgemeester van Oirschot. Samen met Jetty Eugster, voormalig burgemeester van Reusel-De Mierden, en later met de huidige burgemeester Annemieke van de Ven, was zij bestuurlijk trekker van dit project. ‘Het LSI-convenant is een mooie kapstok voor zo’n interventieproject’, zegt Keijzers. ‘Hiermee kunnen we samenwerken met landelijke ketenpartners, zoals UWV en de Inspectie SZW en het biedt een solide basis om gegevens met elkaar te delen.’ Kylian Teurlincx was de gemeentelijk projectleider namens de Kempengemeenten. ‘Van de acht gemeenten hebben er een aantal een heel groot buitengebied. En we weten dat er in de regio veel arbeidsmigranten werken, maar we hadden eigenlijk geen zicht op de huisvesting. In dit project konden daar een begin mee maken.’
Mike Brouwers was als adviseur van VNG Naleving betrokken bij het project. ‘Het was de bedoeling om 4 controleavonden per gemeente te doen. Corona gooide hier ook wel wat roet in het eten. Maar buiten dat, op een avond kun je maximaal 4 of 5 adressen controleren. Zo troffen we een boer aan waar wel 40 caravans op het terrein stonden met elk zo’n 4 bewoners. Die mensen moeten allemaal een vragenlijst invullen. Ons credo is dat we de dingen die we doen goed en zorgvuldig doen.’ Brouwers beseft dat wat onderzocht kon worden het topje van de ijsberg is. Hij ziet de grootste winst dan ook in het opdoen van ervaring met de samenwerking binnen en tussen de gemeenten en met externe partners. Dat sluit mooi aan op het voorbereiden op een Kempen Interventie Team (KIT).
Teurlincx benadrukt dat het ook verder gaat dan dat. ‘In de reguliere werkzaamheden weten collega’s elkaar nu structureel beter te vinden. En vergeet ook het leren van elkaar niet. Staat een gemeentelijke toezichthouder ergens op de stoep met een vraag over bijvoorbeeld een vergunning, dan kan hij breder kijken en bevragen om meer informatie uit zijn bezoek te halen.’
Brouwers kent daarnaast de behoefte aan harde resultaten. Hij wijst onder meer op de boetes en terugvorderingen die door de Inspectie SZW en UWV zijn opgelegd. ‘Voor het UWV waren de resultaten zelfs heel verrassend. Het is aan ons om te evalueren waar die winst nu precies zit, zodat we dat in nieuwe projecten kunnen meenemen.’
‘Wat we zeker niet moeten vergeten, is dat het onderwerp nu bij de deelnemende gemeenten op de radar staat’, vervolgt Keijzers. ‘En dat moet ook, om verschillende redenen. We kwamen in dit project situaties tegen waar de huisvesting prima in orde was, maar ook een aantal schrijnende situaties die we acuut moesten beëindigen. We zijn die aandacht aan onze arbeidsmigranten verplicht. Daarnaast hebben we een verantwoordelijkheid richting de omgeving en inwoners. Ten slotte zien we dat partijen zoals uitzendbureaus ons vragen wat wel en niet mogelijk is op het gebied van huisvesting. Gemeentelijk beleid op dat punt is geen overbodige luxe.’
Op de vraag naar leerpunten noemt Keijzers zonder aarzeling borging. ‘In dit project boekten we resultaten, maar die vereisen ook opvolging. De capaciteit voor wat je noemt de juridische borging hebben we niet goed afgedekt. Capaciteit is sowieso een uitdaging. Stel je voor dat je als kleinere gemeente 1 of 1,5 fte tot je beschikking hebt voor openbare orde en veiligheid. Zet dit af tegen alle initiatieven die genomen worden: interventieteams, proeftuinen, projecten, actieweken ondermijning. Stuk voor stuk goede initiatieven waar gemeenten graag aan meewerken, maar ze moeten gewoon keuzes maken.’
Gaat het over het in de vingers krijgen van samenwerking, dan scoorde het project een ruime voldoende. Binnen de gemeenten gaat het dan om de collega’s van de afdeling Vergunningen, Toezicht en Handhaving, de BRP en de integraal veiligheidsadviseurs. Maar er zijn ook verbindingen gelegd met lokale partijen zoals de veiligheidsregio en de Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant. ‘Dit hebben we gedaan met het oog op het KIT’, legt Brouwers uit. ‘In een regionaal interventieteam zijn natuurlijk meer lokale partners betrokken dan in een LSI-project.’
Wat zijn nu de meest waardevolle inzichten die de Kempengemeenten meenemen richting het KIT? In het verlengde van het belang van een goede borging, noemt Teurlincx een goede terugkoppeling over wát er met de resultaten is gedaan. ‘Naast focus op een behapbaar aantal thema’s die alle deelnemers aanspreken, is dat belangrijk om het team enthousiast te houden.’ Brouwers vult aan dat de projectleider hier een belangrijke rol in vervult. ‘Het is dan ook zaak om hem of haar voldoende ruimte en middelen te geven om die rol goed te kunnen uitvoeren.’
De gemeente Veldhoven is bestuurlijk trekker voor het opzetten van het KIT. Inmiddels is er een kwartiermaker aangesteld om het interventieteam op te tuigen. ‘Die maakt ook een rondje langs de velden’, zegt Keijzers. ‘Onder meer om gezamenlijke thema’s te onderkennen. Als je het mij zou vragen, dan denk ik bijvoorbeeld aan bepaalde bedrijfssectoren, industrieterreinen en – daar ontkom ik niet aan – het buitengebied. Daar krijgen we te maken met veel stoppers de komende jaren. Die mensen komen voor gigantische uitdagingen te staan en het is zaak om dat met lokaal maatwerk in goede banen te leiden.’
